Volgens schattingen heeft meer dan een derde van alle mensen moeite om intieme relaties aan te gaan. Daar kunnen vele oorzaken aan ten grondslag liggen. Een laag zelfbeeld, gebrekkige sociale vaardigheden, negatieve ervaringen op liefdesgebied. Onderzoek laat zien dat er een verband bestaat tussen jouw allereerste ervaringen met je ouders (vooral die met je moeder) en hoe je later zult omgaan met intimiteit.

We hebben allemaal de aangeboren neiging om ons veilig te voelen en te hechten aan anderen. Dat is een belangrijk overlevingsmechanisme. Als baby ben je volledig afhankelijk van de goede wil en liefde van je verzorgers. Omdat we als baby niet konden praten en denken, hadden we aangeboren reflexen en eigenschappen om onze ouders aan ons te laten hechten en voor ons te laten werken. We zagen er schattig uit, we kirden en maakten lachgeluidjes, we huilden, we graaiden liefdevol naar hun neuzen, we zogen ons vast aan moeders tepels, we spartelden van enthousiasme als we aandacht kregen. We zochten, kortom, continu naar liefdevolle bevestiging en contact met onze verzorgers.

Niet alle ouders zijn hier even consistent en handig mee omgegaan. Allereerst zijn niet alle mensen even warm, inlevend en attent. Sommige ouders waren afstandelijk, afwijzend of kil zijn of hadden issues waardoor ze zo gedroegen. Sommige ouders reageerden grillig en onvoorspelbaar en waren er vooral als ze daar zelf tijd voor of zin in hadden. Hoe het er ook aan toe ging, deze vroege wisselwerking tussen jou en je ouders heeft invloed gehad op hoe jij later met liefde en relaties zou omgaan. Vooral de invloed van je moeder was hiervoor essentieel.

Ideaal is het als je moeder jouw behoeften en angsten goed aanvoelde, er voor je was wanneer jij dat nodig had en jou vrijliet om de wereld om je heen op een veilige, gestructureerde manier te ontdekken. Dat geeft je het gevoel dat de wereld een veilige plek is waarop je invloed uit kan oefenen. Het gevoel veilig te zijn en controle te hebben over je leven is een eerste levensbehoefte.

Een moeder die de signalen van haar kroost negeert en er onvoorspelbaar, afwijzend of onverschillig mee omgaat leert haar kind de wereld op een heel andere manier kennen. Die baby merkt dat hij niet veel invloed op zijn omgeving heeft, waardoor hij angstig en onzeker wordt. Je verzorgers moeten in de eerste plaats een belangrijke thuishaven creëren waarop jij kunt bouwen. Dat helpt je ook om te gaan met pech, tegenslag en emotionele pijn en het leert je zowel op jezelf als anderen te vertrouwen.

In die cruciale eerste jaren wordt dus voor een belangrijk deel jouw algemene kijk op de wereld en jouw rol daarin gevormd. Die kijk staat natuurlijk niet vast, maar die eerste ervaringen vormen een belangrijke basis van hoe je jouw wereld- en zelfbeeld verder zult inkleuren. De mate van geborgenheid die jij in je eerste jaren hebt ervaren blijkt essentieel te zijn voor hoe gemakkelijk jij je later zult kunnen binden aan anderen.

De eerste die dit hechtingsfenomeen op de wetenschappelijke kaart zetten was de Engelse psycholoog John Bowlby met zijn wereldberoemde theorie over hechtingsstijlen. Zijn theorie, geformuleerd in de jaren 40 staat nog steeds heel sterk: wetenschappers kunnen alléén al door het gedrag van de moeder te observeren al voor de geboorte voor 75 procent voorspellen welke hechtingsstijl een kind zal ontwikkelen. Uit zijn onderzoeken onderscheidde Bowlby vier hechtingstypen:

Veilig gehecht - Het is een kleine zegen als je veilig gehecht bent. Het geeft je een goede basis om zowel op jezelf als de wereld te vertrouwen en daar meer uit te halen. Uit onderzoek blijkt veilig gehechten stressbestendiger en gelukkiger zijn, minder psychische en lichamelijke klachten hebben, minder vaak overspel plegen, minder vaak depressief zijn, betere relaties en vriendschappen hebben en het ook nog eens beter doen op het werk. Zo’n 60 a 70 % van de kinderen is veilig gehecht.

Angstig-obsessief - Je bent waarschijnlijk angstig-obsessief gehecht als je onvoorspelbare ouders had die jou vaak aan je lot overlieten en jij niet wist waar je aan toe was. Zo’n 10 % van de kinderen voldoet aan dit hechtingspatroon. Angstig-obsessief gehechten klampen zich vaak vast aan hun partner, hebben angst verlaten te worden en zijn snel jaloers. Deze mensen hebben de neiging om alles op zichzelf te betrekken en te overdrijven als er iets tegenzit. Een partner die graag in de sportschool is kan door zo iemand onterecht worden beschuldigd niet voldoende van hem/haar te houden. Angstig-obsessief gehechten hebben soms zo veel steun en bevestiging nodig dat ze er andersom niet voor hun partner kunnen zijn als die het nodig heeft. Dat maakt de relatie vaak ongelijkwaardig en eenzijdig.

Afwijzend-vermijdend - Je bent afwijzend-vermijdend gehecht als je door afstandelijke ouders leerde je gevoelens niet te uiten omdat daar toch afwijzend op werd gereageerd. De kans bestaat dat je daardoor extra wantrouwend tegenover anderen werd en al heel vroeg moest leren op eigen benen te staan. De kans bestaat ook dat je nu weinig verwacht van de liefde, heel onafhankelijk bent en jezelf misschien wel hebt wijsgemaakt dat je helemaal geen liefde nodig hebt. Wanneer afwijzend-vermijdend gehechten een relatie hebben gaat dit vaak niet heel soepel, vooral niet voor de partner: die krijgt niet echt een gevoelsmatige band met zijn geliefde. Zo’n 20 % heeft een soortgelijk hechtingspatroon.

Angstig-vermijdend - Je kunt door afstandelijke ouders ook angstig-vermijdend gehecht raken en daardoor niet alleen je vertrouwen in anderen kwijtraken, maar ook het vertrouwen in jezelf. Zo’n 15 % van de mensen heeft daar last van. Angstig-vermijdenden kunnen intens verlangen en zoeken naar liefde, maar geloven niet dat ze het waard zijn. Deze mensen raken snel verzeild in een relatiepatroon van aantrekken en afstoten. Het zijn vaak mensen die in knipperlichtrelaties terechtkomen.

Je eigen hechtingsstijl onderzoeken is gelukkig ook geen rocket science. Jij kunt nu ter plekke bepalen tot welke categorie je hoort. Jouw gevoelsmatige antwoord op onderstaande twee vragen bepaalt min of meer welke hechtingsstijl je hebt.

1. Hoe bang ben ik dat ik verlaten word?

2. Hoe ontspannen ben ik met intimiteit?

Mensen met een slecht zelfbeeld (angstig-afwijzend en angstig-vermijdend) zijn vaak bang verlaten te worden. Als we onszelf de moeite waard vinden dan gaan we er vanuit dat ander van ons houden als die persoon ons beter leert kennen.

De tweede vraag gaat meer over hoe wij anderen zien. Hoe achterdochtiger we zijn en hoe minder we denken dat mensen te vertrouwen zijn, hoe meer we afstand zullen houden als anderen te dichtbij (willen) komen (angstig-vermijdend en afwijzend-vermijdend).

Het slechte nieuws is dat de omgangsvormen die je in je jeugd hebt geleerd nogal hardnekkig zijn. Ze zijn in zekere de basis van je persoonlijkheid geworden. Maar denk nu niet dat je jarenlang in psychoanalyse moet om de fouten en missers van je ouders te herstellen en die arme mensen met boze mails en emotionele tirades moet bestoken. Dat maakt je situatie niet beter. Het goede nieuws: onze hersenen (en daarmee onze ‘look & feel’ van de wereld) zijn ook redelijk plastisch en dus te veranderen. Hechtingsstijlen zijn geen vaststaande pilaren, ze evolueren met ons mee. De invloed van de relaties die we nu hebben verandert ook onze hechtingsstijl. De constructieve, liefdevolle omgang met anderen - vooral met veilig gehechte mensen - kan je leren hoe het anders kan. Relaties zijn besmettelijk. De relatie die jij nu hebt kan jouw angsten en neigingen versterken of dempen, in positieve en negatieve zin. Je weet intuïtief best welke relaties goed en welke slecht voor je zijn. Het is dus goed een partner te kiezen die jouw angsten en neigingen niet continu aanjaagt en versterkt.

Vechten voor een partner die gewoon niet bij je past en die jou structureel ongelukkig maakt, kan jou onzekerder en afhankelijker maken dan nodig. Realistische verwachtingen over relaties en voldoende zelfkennis (lees: weten wat jij nodig hebt en wat voor soort relatie voor jou werkt en daar eerlijk over zijn naar jezelf en de ander) maken dat je je liefdesleven opnieuw kunt leren vormgeven. Daarbij kan het nuttig zijn jezelf iets andere relatieregels te leren. Volgens schattingen slaagt 30 procent van de mensen er in de loop van het leven om zich veiliger te hechten.

Omdat jouw huidige relatieregels vaak intuïtief en automatisch verlopen is het goed om sommige ervan bewust te veranderen. Je kan - bijvoorbeeld voordat je halsoverkop weer een relatie wordt gezogen met een lastig type die er indrukwekkend uitziet - heus leren om jezelf in toom te houden. Kom er eerst achter of je bij elkaar past, of jullie matchende verwachtingen van een relatie hebben. Een andere belangrijke voorwaarde om te kijken of er meer in je relaties zit dan je er nu uithaalt is beter, efficiënter en eerlijker te communiceren. Gevoelens van vertrouwen, intimiteit en connectie worden direct en indirect geregeld door hoe jij met anderen communiceert.

De belangrijkste boodschap is niet om jou een hechtingsprobleem aan te praten en je te stimuleren om de rest van je liefdeslastige leven je ouders te vervloeken. Zeer waarschijnlijk bedoelden ze het goed, maar waren ze te onhandig en te onvolwassen om het anderste doen. Mogelijk waren zij ook het slachtoffer van een lastige jeugd en hun eigen issues. De allerbelangrijkste les is niet om jezelf of anderen te veroordelen, maar om meer begrijp te kweken voor hoe je bent geworden en jou bewuster en adequater om te leren gaan met jouw huidige verlangens en angsten. Met zelfmedelijden en wrok kom je uiteindelijk niet veel verder, met een acceptatie van jezelf en vertrouwen in een andere toekomst wel. Door iets bewuster te zijn hoe jij je huidige liefdesleven saboteert, kun je die in de toekomst op positieve manier leren veranderen.

‘Wanneer kom ik nu eens de ware tegen?’ ‘Verwacht ik te veel van de liefde?’ Zo’n vraag komt meestal na een verbroken relatie of een vergeefse poging een leuke partner te strikken. Ik vermoed dat het een retorische vraag is. Net als wanneer de buurman vraagt: ‘Waarom schijnt de zon nooit in het weekend?’

Toch probeer ik in een volgend boek en op dit blog een serieus antwoord te geven, want er wordt heel veel geworsteld in de moderne paringsdans. Die strijd heeft in eerste instantie veel te maken met verwachtingen.

Hoe meer twee mensen van elkaar verwachten, hoe intenser hun verhouding zal zijn, maar ook hoe ingewikkelder, kwetsbaarder en teleurstellender. De relatie met je groenteboer is makkelijk te onderhouden: een dagelijkse dosis verse vitaminen in ruil voor geld, uitgewisseld met een paar vriendelijke woorden. ‘Bedankt groenteboer, tot morgen.’ Een beetje wederzijdse sympathie is prettig, niet noodzakelijk.

De complexiteit van de relatie groeit exponentieel naarmate er meer gevoel en exclusiviteit van elkaar wordt verwacht, zoals in de gemiddelde vriendschap. Een beetje vriend of vriendin belt af en toe om te vragen hoe het gaat, steunt je in tijden van nood, helpt je bij een verhuizing, bewaart jouw geheimen, papt niet met jouw partner aan en voelt zich schuldig als hij of zij die verwachtingen niet nakomt. Een stuk ingewikkelder dan de band met de groenteboer, maar prima te doen als je elkaar voldoende begrijpt, elkaars persoonlijkheid accepteert en genoeg inlevingsvermogen hebt.

En dán is er de romantische relatie. De koning van alle relaties, waarin twee mensen, met verschillende persoonlijkheden, achtergronden en verlangens elkaar proberen te vinden, blij te maken en dat zo lang mogelijk vol te houden. Een project dat zelfs de meest stabiele, harmonieuze mensen regelmatig met elkaar in conflict zal brengen en tot momenten van waanzin zal drijven.

Het is niet overdreven te zeggen dat de meesten van ons nogal veel van de liefde verwachten. Scroll maar eens op een datingsite. Veel daters hebben ellenlange wensen- en eisenlijstjes in hun profieltekst. Vrouwen weten meestal nog beter dan mannen wat ze wel en niet zoeken. Dat ziet er bijvoorbeeld zo uit:

‘Wat ik zoek in een partner is lastig te zeggen, daarom wat losse trefwoorden: grappig, intelligent, goed verzorgd, liefst niet kaal, lang, trouw, levensgenieter, romantisch, opgeruimd, avontuurlijk, loyaal, échte man, hoog opgeleid, onafhankelijk, zorgzaam, muzikaal, niet jaloers, reislustig, sportief, en vooral lief voor mij.’

Wauw. Zou zou iemand echt bestaan? We verwachten van onze relatie een carrousel met gevoelens en gedragingen die we naar wens op elkaar kunnen richten en afstemmen: genegenheid, trouw, loyaliteit, begrip, geduld en zorgzaamheid moeten soepel worden afgewisseld worden met meer exclusieve gevoelens als lust, verliefdheid en zelfs jaloezie. En hierin schuilt het eerste probleem. Het zijn allemaal gevoelens die je niet kunt claimen of garanderen. Het zijn gevoelens die alleen spontaan kunnen ontstaan. In een liefdesrelatie verwachten we ze echter niet alleen vandaag van elkaar, maar ook morgen, overmorgen en wanneer we volgend jaar op vakantie gaan of gaan samenwonen. Een hachelijke zaak als je het zo bekijkt.

Eén ding is zeker: hoe specifieker, uitgebreider of tegenstrijdiger de verwachtingen zijn, hoe groter de uitdaging een partner te vinden die daaraan kan (en wil) voldoen.

Handig communiceren is een vereiste, maar partners die enigszins op elkaar lijken hebben gemiddeld gezien de meeste kans van slagen. Op de lange termijn dan. Deze mensen zullen elkaar begrijpen en daardoor meer voor elkaar overhebben. Dat communiceert makkelijker, ze kunnen lekker zichzelf zijn en hun partner waardeert het waarschijnlijk ook nog. Maar als je te veel op elkaar lijkt gaat dat vaak ten koste van de seksuele aantrekking, en die blijkt ook nodig om bij elkaar te willen blijven. Romantische relaties vragen om een kwetsbare balans tussen lust en vertrouwen. Vind dat maar eens in één en dezelfde partner. In de hoeveelheid die voor jullie allebei voldoende is.

En dát is natuurlijk de grootste uitdaging van de liefde: een leuke, geschikte partner vinden. Zo veel geschikte en beschikbare kandidaten kom je in het leven van alledag niet tegen en het ‘kiezen’ van een partner verloopt in de praktijk nogal willekeurig. We weten niet precies waarom we juist op die ene persoon vallen en niet op die andere. En als wij voor iemand gevallen zijn dan is dat lang niet altijd wederzijds.

Aantrekking is een mix van toeval en biologische chemie. We rechtvaardigen onze keuzes achteraf, alsof we weten wat we doen, maar dat is schijn. Het echte kiezen gebeurt diep in de hersenen. Het zijn onbewuste drijfveren, gelegen in de oudere, primitieve hersengedeelten, geduldig in elkaar gezet door oeroude evolutionaire programma’s die ons sturen. Het lijkt vooral een kwestie van geluk als we op een partner vallen die ons niet alleen in vuur en vlam zet, maar ook inhoudelijk bij ons past.

Hier alvast wat artikelen om je op weg te helpen?

Klem in een moeilijke relatie: doorgaan of niet?
Was liefde vroeger eenvoudiger?
Kun je relatieverslaafd zijn?
Wat maakt een relatie duurzaam en crisisbestendig?
Waarom word je verliefd op de een en niet de ander?
Bestaat de ware? Heeft iedereen een soulmate?
Hoe vergroot je de kans dat een date je geliefde wordt?
Hoe onderzoek naar telepathie de liefde verandert
Liefde in tijden van Facebook en Tinder: het keuzeprobleem
Invloed van vroege hechting op latere relaties
Hoe tegenstrijdige verlangens en romantische ideaalbeelden de liefde saboteren
Hoe houd je het lang (en gelukkig) met elkaar uit? Twintig adviezen.

Soms, als ik alleen op een terras zit en niet naar mijn iPhone staar, kijk ik naar langslopende stelletjes. Altijd grappig om te zien wie met wie eindigt. Meestal is dat niet zo'n verrassing: partners lijken vaak elkaar. Niet letterlijk, maar partners matchen vaak qua aantrekkelijkheid. Een vrouw die van het voltallige terras gemiddeld een zeven zou krijgen, heeft meestal ook een zeven als man. En een negen zie je vaak met een andere negen.

Natuurlijk, beauty is ook in the eye of the beholder, maar wat mensen aantrekkelijk vinden wordt over het algemeen bepaald door een vrij simpele door de evolutie gestuurde formule. Stel dat je alle mannen op de wereld in een blender zou stoppen om daar de ultieme gemiddelde man van te maken: zie daar de perfecte tien. En voor de vrouwen geldt hetzelfde. We houden heus van bijzonderheden - een uitstekende tand, een aparte neus of een licht omhooggetrokken mondhoek - maar dan het liefst bij mensen die verder vrij gemiddeld en symmetrisch zijn. Dat zijn over het algemeen gezonde mensen met een goed immuunsysteem. Een ‘gezond’ uiterlijk is een eerste garantie op gezonde kindjes.

Hoewel mensen graag fantaseren over een relatie met een aantrekkelijkere partner, laat onderzoek zien dat de meeste mensen zich het meest thuis voelen bij iemand die hen fysiek evenaart. Partners die duidelijk niet matchen qua uiterlijk hebben statistisch gezien minder duurzame relaties. Zo'n relatie zal eerder op de klippen lopen. Waarom? Het groene monster. In relaties waar de ene partner een stuk aantrekkelijker is, komt veel vaker jaloezie om de hoek kijken. Om onzekerheid en afwijzing te voorkomen, zoeken mensen tijdens het daten dus vaak op matchende uiterlijke kenmerken. Iemand die ongeveer even knap is, laat ons minder aan onze eigen aantrekkelijkheid twijfelen.

De uitzonderingen bevestigen de regel. Af en toe zie je inderdaad een man met een vrouw aan de hand die fysiek duidelijk zijn meerdere is. Andersom zie je het ook, maar een stuk minder. Vrouwen zijn over het algemeen iets gevoeliger voor de sociale status en portemonnee van een man, mannen zijn meer gespitst op fysieke eigenschappen van een vrouw. Hierom hebben bekende mannen met het uiterlijk van een aardappel soms toch een uitzonderlijk mooie vrouw. Zoals Salman Rushdie en zijn toenmalige vriendin en ex-model Padma Lakshmi. Charisma, humor, geld, charme, intelligentie of sociale manipulatie kunnen het gebrek aan fysieke fraaiheid best compenseren. Het gebrek van de ene 'attractor' wordt vaak gecompenseerd door een andere. Zo zie je ook vaker geestelijk getroebleerde mensen met een mooi uiterlijk samenklonteren met een minder mooie, maar geestelijk stabiele partner.

Ondanks dat relaties met ongeveer even aantrekkelijke partners het meest duurzaamst blijken, is er een uitzondering: als twee fysiek niet-matchende partners daarvoor langere tijd als vrienden met elkaar omgingen is de kans op een fijne, duurzame relatie wel weer een stuk groter. Aldus dit onderzoek. Als de connectie zich al bewezen heeft en er voldoende seksuele aantrekkingskracht is, wordt fysieke gelijkwaardigheid iets minder belangrijk gevonden.

Bron: The Social Psychology of Attraction and Romantic Relationships (2015). Madeleine A. Fugère, Jennifer P. Leszczynski, Alita J. Cousins.

Flirten begint vaak met oogcontact. Dat is goed nieuws. Het is namelijk heel veilig en kan veel effect hebben. Mensen die elkaar interessant vinden, houden elkaars blikken net ietsje langer vast dan ze normaal zouden doen. Dit gaat om milliseconden, want niemand vindt het leuk om langdurig aangestaard te worden. Geen smachtende blikken of een psychopathische focus.

Door iemand iets langer aan te kijken dan normaal, prikkel je hem of haar om ook op jou te letten. Je kunt hiermee oefenen op argeloze kennissen en onbekenden. Kijk maar eens wat het doet als je iemands blik iets langer vasthoudt dan normaal. Combineer dit met een natuurlijke lach en de ander wordt bewust of onbewust geprikkeld om jou op een iets andere manier te zien. Het kan zijn dat iemand er niet op reageert of er geen zin in heeft. Dat merk je gauw genoeg, geeft niks. Je hebt tenslotte niets raars gedaan.

Oogcontact doet veel met mensen. Hier kun je lezen hoe psycholoog James Laird zijn proefpersonen speciale gevoelens voor elkaar liet ontwikkelen door elkaar lang en diep in de ogen te kijken. Hoe kunstmatig het ook is, het werkte. Als twee mensen elkaar leuk vinden gaan de ogen vanzelf wijder open en de wenkbrauwen omhoog en door elkaar zo aan te kijken vinden ze elkaar extra aantrekkelijk, maar andersom geldt dit dus ook.

Tot slot een valkuil! Als het erom gaat een eerste gesprek aan te knopen begaan vooral mannen een beginnersfout: te lang heen en weer staren voordat ze op iemand afstappen. Na het uitvoerig uitwisselen van spannende blikken met iemand aan de overkant van de ruimte, drinken sommige mensen zich eerst vol moed om vervolgens met een wilde, gespannen blik in de ogen op de ander af te stappen voor ... een casual gesprekje. Alleen als ik eraan denk, word ik al zenuwachtig. Vaak ligt er nu zoveel druk op dat gesprek dat het tot falen gedoemd is. Het is veel relaxter om - wanneer je een leuk iemand ziet - al meteen een contactmoment te hebben. Ze gewoon gedag of maak een terloopse opmerking tijdens het langslopen. Dat maakt het veel makkelijker om later echt het ijs te breken. Het is dan niet meer zo vreemd als je ‘toevallig’ langskomt alsnog een gesprekje te beginnen. Je hebt de deur naar toekomstig contact al geopend en neemt onnodige spanning en achterdocht weg.

Jij verkiest liefde op het eerste gezicht boven het staren naar profielfoto's? Je gokt liever op een magische ontmoeting tijdens je wandelvakantie dan dat je afspreekt met een van die honderden ‘profieltjes' die je met rood doorlopen ogen hebt bestudeerd. Wie niet? Toch overstijgen de voordelen van online daten waarschijnlijk de nadelen.

Statistisch gezien vergroot je met online daten de kans aanzienlijk dat je een geschikte partner vindt. Vooral als je in je dagelijks leven weinig potentieeltjes tegenkomt. Zelfs als je brak op de bank ligt met diepdonkere wallen en een ontploft kapsel kun je het voorwerk doen om je toekomstige partner binnen te hengelen. Online daten is niet meer weg te denken uit de paringsdans van de moderne mens.

Zo veel profielen, zo weinig tijd
Niet iedereen is even goed in deze nieuwe paringsdans. Het grote nadeel van online daten is natuurlijk dat je op basis van weinig en grotendeels gemanipuleerde informatie moet beslissen met wie je een date wilt. Dat geeft allereerst keuzeverlamming. Meer keuze betekent niet noodzakelijk meer liefde. Integendeel, hoe meer profielen, hoe oppervlakkiger daters selecteren, hoe eerder ze spijt en bindingsangst krijgen, en alsnog afhaken. Ten tweede is niet iedereen er goed in zichzelf interessant te maken en tussen de regels door te lezen wie er geschikt is.

Het eerste stadium van de date-fase is om zo snel mogelijk kaf van koren te scheiden. Net zoals jij niet iedereen een eerlijke kans geeft, zullen anderen dat andersom ook niet doen. Word jij vaak genegeerd? In plaats van alle vrouwen of mannen te vervloeken, moet je eerst onderzoeken of je de regels van de deze moderne paringsdans wel voldoende onder de knie hebt. Misschien heb je nog wat te leren.

Onderzoek laat zien dat mensen aanvankelijk vooral letten op grote afknappers: ze zoeken naar redenen om iemand weg te klikken. Pas daarna onderzoeken ze het poeltje met overblijvers om te beslissen met wie ze echt contact willen.

De twee hamvragen die je moet beantwoorden om meer succes te hebben:
- Hoe weet je nou of je niet ook geschikte kandidaten weg klikt (alleen vanwege een verkeerde leeftijd, vage foto of saaie profieltekst)?
- Hoe zorg je ervoor dat jijzelf niet weg wordt geklikt door geschikte kandidaten (vanwege dezelfde redenen)?

Khalid Khan en Sameer Chaudhry analyseerden de beschikbare wetenschappelijke literatuur en kwamen tot enkele conclusies die ik hieronder kort beschrijf en aanvul met eigen suggesties:

Hoofdfoto – Mensen zoeken uiteraard eerst naar visuele cues om potentiële partners van de rest te onderscheiden. Een goede foto maakt vaak het verschil tussen wegklikken of niet. Helaas kun je je uiterlijk maar tot op beperkte hoogte boosten, maar een goede foto kan je net die extra gunfactor geven. Het is wel belangrijk een waarheidsgetrouwe foto te plaatsen. Foto’s waarop je tien jaar jonger en twintig kilo lichter bent, zorgen voor een teleurstellende eerste ontmoeting. Al is het maar omdat het je onbetrouwbaar maakt. Dat is nogal een dealbreaker in relaties. Je hoeft je dus niet veel beter voordoen dan je bent: een toekomstige partner moet je sowieso nemen zoals je bent.

Een profiel moet een gezond evenwicht bevatten tussen eerlijkheid en positieve zelfpresentatie, want je wordt er tijdens de date op afgerekend als die twee te ver uit elkaar liggen.

Als jij het van je charme en humor moet hebben, moet je natuurlijk wel eerst een kans krijgen om die te laten zien. Kies daarom een representatieve foto waarop jij op je best bent. Mijn advies: laat vrienden (van de sekse waarin jij geïnteresseerd bent) een foto uitzoeken. Die hebben er meer kijk op. Mensen letten bij hun eigen foto’s vaak obsessief op details die alleen henzelf interesseren, en dat geeft soms rare fotokeuzes. Een vrouwelijke kennis van mij schaamde zich voor haar blooswangen, maar veel mannen vonden het juist aantrekkelijk. Zij liet echter vooral foto’s zien waarop ze er bleek, ziekelijk of koeltjes uitzag.

Wat concluderen wetenschappers verder? Een oprechte lach, herkenbaar aan rimpeltjes bij de ogen, doet het bijna altijd goed. Ook een zelfverzekerde, directe blik in de camera scoort punten. Het laat zien dat jij je blijkbaar niet schaamt voor jezelf en dat je oké bent.

De valkuilen? Ervan uitgaande dat je op zoek bent naar een vaste relatie, hoef ik je vast niet uit te leggen dat de nadruk op sixpacks, spierballen, decolletés en pruillippen niet in je voordeel werken. (Ook niet als je er nadrukkelijk bij zet dat je niet geïnteresseerd bent in one night stands. Sommigen zien dat juist als een uitdaging.) Subtiel is het woord hier. Ook foto’s waarin je nogal opzichtig poseert met een Audi, fotomodel, grote vis of BN’er stralen juist uit dat je iets aan het compenseren bent. Nogmaals, bij twijfel: vraag een vriend of vriendin.

Datingsites bieden naast standaard profielfoto’s ook gelegenheid voor andere foto’s. Welke foto’s doen het (wetenschappelijk gezien) goed? Een groepsfoto waarin je te zien bent met anderen geeft de indruk dat je sociaal bent en zelfvertrouwen hebt. In een onderzoek vonden vrouwen een man aantrekkelijker wanneer ze op een foto zagen dat een andere vrouw naar hem lachte. Die andere vrouw functioneert onbewust als een soort keurmerk: ‘Een andere leuke vrouw vindt hem leuk, hij zal dus wel leuk zijn.’ Verder? Foto’s waarop jij in het centrum staat, laat anderen denken dat je belangrijk bent en foto’s waarop jij een ander (op de arm) aanraakt, maken je iets aantrekkelijker: als jij iemand aanraakt in plaats van andersom wordt jij onbewust gezien als degene met de meer dominante status. Video’s kunnen al deze effecten nog eens versterken.

Hier lees je meer wetenschappelijke tips over het kunstmatig boosten van je aantrekkelijkheid (al dan niet online).

Gebruikersnaam – Pas op met de naam die je kiest! Misschien vind je het van humor getuigen om jezelf ‘slappepietje’,’zombie123’ of ‘rattenvanger’ te noemen, maar je scoort daarmee direct minder punten. Profiel met namen die negatieve connotaties hebben worden als 'inferieur' ervaren. Je wil juist dat potentiele partners gevoelens van aantrekking, betrouwbaarheid, avontuur, speelsheid of humor met jouw profiel associëren.

Mannen worden blijkbaar eerder warm van profielnamen die fysieke aantrekkelijkheid en vrouwelijkheid laten doorschemeren (blondeshavemorefun, cutiepie) en vrouwen door woorden die op intelligentie, beschaafdheid of sociale dominantie duiden (chopinliefhebber, baasP).

Tip van de onderzoekers: mensen zijn eerder geneigd mensen te mailen die ‘toevallig’ matchende of overeenkomstige namen hebben. Bijvoorbeeld: ‘Surfboy33’ en ‘SurfingLisa’. Als je de gelegenheid hebt eerst in de database te kijken (of je profielnaam aan te passen) dan kun je daar dus je voordeel uit halen.

Profielboodschap –Ben je niet zo fotogeniek? Een goede tekst kan veel goedmaken. Welke berichten scoren het best? Korte, duidelijke berichten. Hou de eerste boodschap simpel, speels en overwegend positief. Je kunt later de diepte in. Een korte tekst nodigt meer uit dan een lange, ingewikkelde lap tekst met eisen en beschrijvingen die niets te wensen overlaten.

Op een datingsite gelden in zekere zin dezelfde sociale regels als in het echte leven. Daters gaan ervan uit dat je hier bent om een leuke dialoog wilt starten niet om alleen over jezelf te praten of te laten weten wat jij nodig hebt. Niemand is geïnteresseerd in een eenzijdige monoloog.

Als jij een potentiele date eventjes kan laten stilstaan bij jouw profieltekst, dan geeft dat jouw algehele profiel een meerwaarde. Als je er talent voor hebt kun je een grappige en raadselachtige profieltekst plaatsen die de lezer prikkelt. Dat geeft direct een voorzet om een origineel (en daarom memorabel) gesprek te beginnen. Een vraag of suggestie doet het ook goed omdat de profiellezer daardoor automatisch met jouw vraag (lees: jouw profiel) bezig is: 'Als jij raadt wat ik op de tweede foto aan het doen ben, mag je voor de tweede ronde!'

Let er ook op dat tekst prettig leest en geen rare taalfouten bevat. Onderzoek laat zien dat 'aantrekkelijke' teksten de bijhorende profielfoto's ook aantrekkelijker maken. Mensen proberen op basis van losse, gebrekkige flarden informatie intuïtief het hele plaatje van jou in hun hoofd te creëren. Als ze vermoeden dat jij een gaaf innerlijk hebt dan wordt ook jouw uiterlijk (in dit geval je profielfoto) er aantrekkelijker door. Andersom geldt dit ook: iemand die eruit als een reclamemodel zal potentieel geïnteresseerden laten afknappen met een domme of slechte tekst.

Tip: ben je dyslectisch of ben je geen geweldig schrijver? Laat iemand je tekst checken.

Zelfbeschrijving –Een kleine beschrijving van jezelf is nuttig, want daarmee laat je de ander zien wie (je denkt dat) je bent. Het lijkt erop dat er eerder afspraken uit voorkomen, naarmate een profiel meer waarheidsgetrouwe informatie bevat. Probeer daarom ook een aantal unieke details en typische trivia van jezelf of jouw leven te geven. Dan komt een profiel meer tot leven. ‘Op zondag kijk ik graag naar paardenraces’ zegt meer dan ‘paardenliefhebber’.

Laat de beschrijving echter niet alleen over jou gaan, maar ook over wat je in een ander zoekt. Daardoor voelt de profiellezer zich eerder geroepen om te reageren: ‘Ik ben dus zo iemand die jij zoekt!’ De 70/30-ratio lijkt prima te zijn. Beschrijvingen bestaande uit 70 % eigenschappen over jezelf en 30% over wat je graag in een ander ziet, sorteren gemiddeld het beste effect. In formulevorm: ‘Ik ben 1,2 3, hou van 4, 5, 6, 7 4 en zoek iemand die vooral 8,9 en 10 is.’ Zo’n tekst geeft indirect de suggestie: ‘Reageer als jij je in mijn zoekcriteria herkent en mij ook wil leren kennen.’ Iemand die het alleen over zichzelf heeft, lijkt meer bezig te zijn met een soloproject: ‘Vind mij leuk’. Andersom is het ook verdacht als iemand in een eisenlijstje aangeeft wat hij/zij van een ander verwacht, zonder iets over zichzelf bloot te geven.

Een waarschuwing: omdat datingsites gevuld zijn met vreemden en onbekenden (en ook een platform bieden voor foute types en zelfs oplichters) zijn online daters terecht een beetje achterdochtig. Ze letten daarom op cues die jouw beschrijving tegenspreken. Een ‘echte literatuurliefhebber’ die rare taalfouten maakt is ongeloofwaardig. Net als de ‘lolbroek’ die niet grappig schrijft of de 'piloot 'die het heerlijk vindt zijn Boeing te besturen'. Deze mensen krijgen aftrekpunten. Je krijgt daarentegen bonuspunten als je laat zíen dat je grappig of intelligent bent zonder het expliciet te benoemen.

Communicatie – Ook al ken je elkaar niet, mensen willen graag als een uniek individu behandeld worden. Een algemeen (copy-paste) mailtje zal weinig deuren openen. ‘Hoi, als mijn profiel jou ook leuk lijkt, zou ik graag kennismaken’. Zo’n openingsmail vraagt erom genegeerd te worden. Het is veel aantrekkelijker als je laat zien dat jou écht iets is opgevallen uit iemands profiel. Een korte, positieve opmerking over een foto werkt al. Vooral als je die aanvult met een originele waarneming of vraag. ‘Hee, dat is toch café de Haak? Daar kom ik ook wel eens, maar niet op het goede moment blijkbaar. Misschien kunnen we het lot een handje helpen?’ Of: 'Ik lees dat je werkt bij Terre des Hommes. Ik heb daar ooit gesolliciteerd. Lijkt me een drukke, heftige baan: heb je wel tijd de liefde?' Een oprechte vraag is een uitnodiging aan de ander om iets van zichzelf te laten zien. In het beste geval streelt zo’n vraag niet alleen iemands ego omdat je echt interesse toont, maar het lijdt ook eerder tot echt contact.

Waarschuwing: berichten die overdreven vleiend zijn, worden vaak niet geloofd en creëren juist wantrouwen over het motief van de zender. 'Wat ben jij een prachtige vrouw zeg: zowel innerlijk als uiterlijk.' Wantrouwen is hier terecht want de schrijver kent die vrouw helemaal niet.

Verder is het goed te letten op overeenkomsten. Het gevoel van samenzijn ontstaat wanneer je het gevoel hebt dat je iets deelt. Een visie, een interesse, een gevoel, een reis, een werkvloer, een geheimpje, dezelfde kledingsmaak, een button. Het gevoel van herkenning ontstaat soms al wanneer je iets heel lulligs met elkaar deelt.

Humor is lastig te bevatten, maar als je het hebt is dat een enorme pre. Niets helpt het ijs zo ontdooien als zelfrelativering en humor. Lachen kun je zien als een geestelijk orgasme: een ontlading van spanning. Vooral bij vrouwen staat humor heel hoog op het lijstje. Maar als humor wordt gebruikt om kwetsbaarheid te maskeren en oppervlakkig te blijven, dan is het een killer voor de intimiteit.

Je hebt er vast al veel over gehoord: spiegelen is belangrijk in communicatie. Mensen die een connectie met elkaar hebben zullen elkaar over het algemeen spiegelen in verbale en non-verbale aspecten als lichaamshouding, toon, mimiek en woordgebruik. In een café kun je al snel zien welke gesprekspartners een goede band hebben. Maar je kunt overdrijven. Mensen worden soms poeslief als ze iemand leuk vinden, en spiegelen alles wat hun date schrijft of zegt, maar of dát nou zo slim is. Als er genoeg connectie is, is het juist nuttig als jullie het er over eens zijn dat je het oneens mag zijn. Een beetje wrijving en discussie is voor de spanning helemaal niet verkeerd.

De eerste ontmoeting – Een grote valkuil is om lang door te mailen zonder af te spreken. Op die manier kun je verliefd worden op de fantasie die je op iemand hebt geprojecteerd. De meest efficiënte manier om te zien of er magie is, is iemand ontmoeten. Maak het niet te ingewikkeld, leg er niet teveel druk op en probeer er zeker geen grootste gebeurtenis van te maken. Want stel dat het niet klikt? Daar zitten jullie dan bij het voorgerecht van een vijfgangendiner gevolgd door een theaterstuk. Hadden jullie nu maar een koffieafspraak gemaakt. Als het na een korte ontmoeting klikt kunnen jullie alsnog een restaurant opzoeken.

Intimiteit ontstaat als twee mensen (om en om) persoonlijke en intieme informatie uitwisselen. Goede vragen stimuleren die intimiteit uiteraard. Dus: stel vragen in plaats van dat je opschept over hoe glad de velgen van je Opel Corsa zijn. Laat het wel gelijk opgaan. Jaag iemand niet op die wat terughoudender is, en andersom, ga niet op de rem staan uit angst het verkeerde te doen. Kwetsbaarheid en risico nemen horen bij het vinden van liefde. Hier kun je meer lezen over het voeren van fijne of inspirende gesprekken en smalltalk.

Het is goed je communicatie positief te eindigen. Het brein is geëvolueerd om laatste momenten extra goed te onthouden, zodat het later de draad weer kan oppakken. Een leuke woordenwisseling dat eindigt met een valse toon kan daardoor toch een zure nasmaak krijgen. 'Hé, wat is dat nou? Wil je niet mee naar binnen? Ik had niet gedacht dat jij zo moeilijk was.' Vooral pushen, claimen en drammen zijn grote afknappers.

Hard to get spelen? Hoeft niet: het wordt juist leuk gevonden als je laat doorschemeren iemand echt interessant te vinden. Maar overdrijf het niet, want mensen worden het meest geboeid als ze niet weten of de ander hen nu wel of niet echt leuk vindt. Laat dus in het midden hóe leuk je iemand vindt en doe niet alsof iemand de enige voor je is. Dat roept terecht reserves of zelfs wantrouwen op, want jullie kennen elkaar amper. Het kan behoeftig of egocentrisch overkomen.

En dat is de laatste wijze les die ik wil meegeven. Probeer plezier te beleven aan het datinggebeuren door het leuke ervan in te zien en niet teveel op resultaten gericht te zijn. Verwacht geen spectaculaire ontmoetingen, maar sta er wel voor open. Als je realistische verwachtingen koestert zal dit je helpen niet teleurgesteld te raken en online daten te zien voor wat het is: een extra mogelijkheid om, naast al je andere bezigheden, een speciaal iemand te ontmoeten.

Meer lezen?
Weet wie je date: hoe kun je die idioten en foute types herkennen?
Nadelen van online daten
Zo vind je liefde op internet
Goedbedoelde profielteksten met vrije vertaling
Welke ingrediënten geven een leuke klik?
Simpele manieren om meer aantrekkingskracht te creëren
Beter worden in smalltalk
De beste openingszin ooit?
Hoe wordt je date je geliefde?
Flirten en het effect van verwarring, ongemakkelijkheid en verrassingen

Daar lijkt het wel op. Recent Amerikaans onderzoek laat zien Tinder-gebruikers en negatiever beeld van hun eigen gezicht en lichaam hebben dan singles die de app niet gebruiken. Vreemd genoeg leidde dit volgens het onderzoek vooral bij mannen tot een negatiever zelfbeeld. Onderzoeker Jessica Strübel: 'We vonden dat actief zijn op Tinder, onafhankelijk van sekse, correleerde met ontevredenheid en schaamte over het eigen lichaam, het internaliseren van maatschappelijke verwachtingen over schoonheid, het jezelf fysiek vergelijken met anderen en een afhankelijkheid van de media voor informatie over aantrekkelijkheid en uiterlijk.'

Het kan zijn dat juist mensen met een lager zelfbeeld zich aangetrokken voelen tot een app als Tinder, maar dat lijkt niet waarschijnlijk. De aard van Tinder maakt mensen noodgedwongen bewust van hun 'fysieke' marktwaarde. Bij Tinder gaat het in eerste instantie om uiterlijke schijn en oppervlakkige criteria: pas wanneer je elkaar allebei op het eerste gezicht de moeite waard vind, kun je met elkaar chatten. Als jij een interessant profiel niet terugziet, dan betekent dat dat jij door die persoon zonder pardon bent weggeswipet. Deze onpersoonlijke manier van matchen, geeft de gebruiker het akelige gevoel dat hij oninteressant en vervangbaar is.

Waarom dit, volgens dit onderzoek, vooral de zelfwaarde van mannen een knauw lijkt te geven? De onderzoekers geven geen verklaring. Mijn gok is dat mannen er een minder streng selectiebeleid op nahouden over met wie ze willen daten en daardoor statistisch gezien meer afwijzingen te verduren krijgen. Vrouwen zijn namelijk wel een stuk selectiever. Hierom zijn een aantal goed uitziende, hoogopgeleide mannen ontzettend populair, en worden de middenmoters sneller over het hoofd gezien.

Hoe meer er te kiezen valt, hoe oppervlakkiger hun selectiecriteria worden. Het eindeloos scrollen door al die profielen doet iets raars met je brein.

Punt van discussie: het onderzoek werd gedaan onder 1.317 studenten: bij uitstek een levensfase waarin uiterlijk er zeer toe doet. Het zou goed kunnen dat het lichaams- en zelfbeeld bij volwassenen minder sterk beïnvloed zou worden.

Bron.

Meer lezen over online daten?
Online daten en het keuzeprobleem.
Voordelen van online daten
Nadelen van online daten

Mensen die systematisch liegen zijn zelden slecht of gemeen (tenzij er psychopathie in het spel is). Het zijn vaak gevoelige, conflictvermijdende mensen die ooit goede reden hadden om te liegen. Ik denk aan een voormalig cliënt die uit angst voor zijn streng religieuze ouders van jongs had geleerd iets essentieels over zichzelf totaal te verzwijgen. Hij viel op mannen. En dat was een zonde. Rond zijn vijfentwintigste was zijn leven een totale leugen: verloofd met een vrouw, werkend in een baan waar hij niet thuishoorde, ontspanning vindend in darkrooms. Verstoppertje spelen was een levensstijl voor hem geworden. Zijn leven was een zootje. Het kaartenhuis stortte in toen de man waarvan hij hield contact verbrak vanwege zijn ‘lafheid’. Pas toen is hij hulp gaan zoeken om zijn leven op de rails te zetten.

Liegen is jezelf verstoppen. En dat is, als je het maar bij voldoende mensen doet, een goed recept om eenzaam, onbegrepen en ongelukkig te worden. Het wordt lastig een coherent zelfbeeld te hebben: je gedraagt je anders in het bijzijn van anderen dan hoe je echt bent. Dat is verwarrend. De ander reageert niet per se op jou, maar op een versie die jij van jezelf probeert te verkopen. Hardnekkige leugenaars hebben vaak problemen met hun identiteit: ze weten eenvoudigweg niet meer wie ze nou echt zijn

Hoe minder maskers je hebt, hoe makkelijker en transparanter je leven daardoor wordt. Mensen weten wat ze aan je hebben en jij weet sneller wat jij aan anderen hebt. Toegegeven, deze transparantie is niet altijd eenvoudig. Homoseksueel of atheïst zijn in een gezin of cultuur waarin dat wordt afgekeurd, is bijvoorbeeld al een stuk lastiger dan wanneer jouw omgeving meer progressief is. Je seksuele wensen uiten kan een dealbreaker zijn als je verwacht dat jouw partner daarvan walgt. Een goede vriend eerlijk confronteren met zijn ergerlijke gedrag kan voor ruzie zorgen. Er zijn talloze redenen om niet eerlijk te zijn.

En je kunt je afvragen in hoeverre eerlijk zijn loont, maar iemand die echter te weinig ruggengraat heeft ontwikkeld om af en toe te zeggen wat hij écht vindt, mist waarschijnlijk iets heel essentieels in zijn leven: een vruchtbare band met de mensen zijn/haar leven. Door je toevlucht te nemen tot de leugen, word je én niet geconfronteerd dat je misschien wel in een onvruchtbare relatie, samenwerking, baan of vriendschap zit én geef je je het geen kans om uit te bloeien tot iets moois en wederzijds. Eerlijk zijn (zowel tegen jezelf als de ander) is de beste manier om uit te vinden of je met de juiste mensen werkt of bent.

De oplossing uiteraard is simpel, maar vergt waarschijnlijk wel lef: pas je gedrag aan de inhoud van je woorden aan, of je woorden aan je gedrag. De meeste mensen hoeven gelukkig niet uit zo’n diepe, vieze kast te kruipen als mijn ex-cliënt, maar toch zullen veel mensen de statische en uiteindelijk ongelukkig makende veiligheid van hun eigen gevangenis. De snelste manier om je leven op de rit te krijgen is jezelf te beloven eerlijk te zijn. Het wordt dan heel lastig om op excuses te leunen waarom je niet naar de sportschool gaat, te blijven hangen in vriendschappen en relaties waar je blijkbaar ongelukkig van wordt of jezelf in gekke bochten te wringen als mensen erachter komen dat je de werkelijkheid verdraait. Het is aanvankelijk misschien ongemakkelijk en zelfs pijnlijk, uiteindelijk is het ook een grote bevrijding en de meest zekere route naar een meer energiek en echt leven.

Woorden en daden laten overeenkomen kan (aanvankelijk) extreem lastig zijn: ‘Nee’ zeggen tegen afspraken of ‘vrienden’ waar je geen zin in hebt, kan uiteindelijk maken dat bepaalde mensen en rituelen voorgoed uit je leven verdwijnen. Misschien kom je erachter dat je veel dingen tegen je zin doet, puur om anderen te behagen. Wie precies help je uiteindelijk daarmee? Je houdt daarmee een vervelend leven in stand.

Ik ben van nature conflictvermijdend van aard. Een pleaser en allemansvriend. Ook in intieme relaties. Dat heeft, achteraf gezien, voor veel drama gezorgd. Ik heb veel situaties vermeden (lees: kansen gemist) puur omdat ik het lastig vond om anderen en mezelf in lastige situatie te brengen. Dat veranderde tot ik leerde dat:

1. Je ongemakkelijke en gênante waarheden op een verteerbare manier kunt brengen (zonder te liegen).
2. Eerlijk zijn, ook als het op de korte termijn strijd geeft, op de lange termijn zuiverend werkt op je relaties en leven.

Zit jij op dit moment klem in je leven? Vastgelopen in een baan of relaties waarin weinig leven zit? In plaats van allerlei kunstmatige (therapeutische) interventies kun je ook beginnen eerlijker naar jezelf en anderen te zijn. Er is geen snellere route naar verandering. Het loont om te oefenen met eerlijkheid.

Meer lezen over de liegen? Lees dit artikel.

Een kennis googlede ooit op het woord ‘relatieverslaving’. ‘Nou jááá’, riep ze opgewonden, ‘er bestaat een woord voor! Hét bestaat en ik heb hét.’ Ze was opgelucht. Door haar klachten een naam te geven, had ze ook het gevoel een verklaring te hebben voor haar lastige relaties. En de oplossing: ‘Ik heb meteen een afspraak gemaakt met een psycholoog, specialist op dit gebied.’

Een jaar (en talloze therapiesessies) later voelde ze zich een ander mens. Ze genoot volop van het single zijn en zei geregeld ‘nee’ tegen mannen. Ze had eindelijk het gevoel dat ze haar verslaving onder controle had. Totdat… ze verliefd werd. ‘Op weer zo’n eikel’. In een toestand die je gerust paniek kunt noemen verbrak ze het contact met hem en vervolgde haar therapie om niet weer ‘in de greep van dé foute man’ te komen.

Nu een jaar later zit ze ‘dan eindelijk in een gelijkwaardige relatie’. Hoezee! Maar wat schetst de verbazing: ze is weer met precies diezelfde ‘eikel’. Watskebeurt? Was de ‘eikel’ tot inkeer gekomen en in therapie gegaan voor zijn ‘pathologische bindingsangst’?

Niets van dat. Ze had eigenlijk precies het tegenovergestelde gedaan wat de therapeut haar aanraadde. Ze verlangde zo naar hem dat ze elkaar – stiekem! – weer begonnen te zien. De man, eerder afgedaan als ‘de zoveelste narcist die alleen zichzelf belangrijk vindt’, bleek zo fout nog niet. Hij wilde zich inderdaad nog niet binden, maar dat had ook te maken met haar heftige reacties wanneer hij volgens haar ‘niet op tijd terug sms’te of belde’. Door haar claimerige gedrag kreeg hij het benauwd. Hij wist gewoon nog niet hoe leuk hij haar vond en daardoor gingen bij haar alarmbellen af. Uit angst haar ‘relatieverslaving’ aan te wakkeren, gaf zij de man helemaal geen kans… tot het moment dat haar verlangen naar hem (lees: relatieverslaving) het van haar verstand won. Nadat ze in de maanden daarop deze misverstanden uit de weg ruimden, besloten ze hun samenzijn een echte kans te geven. Nu hebben ze een fijne relatie.

Labels en psychische diagnoses bevredigen onze behoefte aan een verklaring, maar vormen soms juist een obstakel om scherp naar jezelf of anderen te kijken. Iets in een hokje kunnen plaatsen voelt vaak als begrijpen, maar dat is het niet. En nog sterker: labels geven je brein de suggestie om de werkelijkheid op een bepaalde manier te ervaren en in te richten. Jezelf ‘relatieverslaafd’ labelen, maakt je extra gevoelig voor de momenten die dat beeld bevestigen. Ons brein ziet wat het verwacht te zien en negeert de rest.

Dit verhaal herinnert me aan een uitspraak van de briljante natuurkundige Richard Feynman. Wat maakte hem zo’n grondige wetenschapper? ‘Ik leerde al heel vroeg het verschil tussen de naam van iets weten en iets weten. Je kan de naam van de vogel leren in alle talen van de wereld, maar wanneer je daarmee klaar bent, weet je absoluut niets van die vogel. Dus, kijk naar die vogel en observeer wat ze doet.’

Feymans wijsheid hebben wij niet van huis uit mee gekregen. De meesten van ons hebben geleerd dat het kennen van een naam synoniem is met weten. Ook professionele hulpverleners zijn gevoelig voor deze illusie: als zij doen alsof hun diagnoses op waarheid berusten, en daardoor minder oog hebben voor de werkelijke, unieke toestand van hun cliënten, zijn net zo verward als degene die ze proberen te helpen.

Mijn tip voor zelfkennis en groei? Vertrouw nooit zomaar op labels en schijnverklaringen - ook niet als ze van professionals komen, want voor je het weet heb je een stoornis aan je broek hangen en loop je de liefde van je leven mis.

Deze column verscheen in het maandblad GezondNu ( Issue #3 2016)

Jij verkiest liefde op het eerste gezicht boven het staren naar profielfoto's? Je gokt liever op een magische ontmoeting tijdens je wandelvakantie dan dat je afspreekt met een van die honderden ‘profieltjes' die je met rood doorlopen ogen hebt bestudeerd. Wie niet? Toch overstijgen de voordelen van online daten waarschijnlijk de nadelen.

Statistisch gezien vergroot je met online daten de kans aanzienlijk dat je een geschikte partner vindt. Vooral als je in je dagelijks leven weinig potentieeltjes tegenkomt. Zelfs als je brak op de bank ligt met diepdonkere wallen en een ontploft kapsel kun je het voorwerk doen om je toekomstige partner binnen te hengelen. Online daten is niet meer weg te denken uit de paringsdans van de moderne mens.

Zo veel profielen, zo weinig tijd
Niet iedereen is even goed in deze nieuwe paringsdans. Het grote nadeel van online daten is natuurlijk dat je op basis van weinig en grotendeels gemanipuleerde informatie moet beslissen met wie je een date wilt. Dat geeft allereerst keuzeverlamming. Meer keuze betekent niet noodzakelijk meer liefde. Integendeel, hoe meer profielen, hoe oppervlakkiger daters selecteren, hoe eerder ze spijt en bindingsangst krijgen, en alsnog afhaken. Ten tweede is niet iedereen er goed in zichzelf interessant te maken en tussen de regels door te lezen wie er geschikt is.

Het eerste stadium van de date-fase is om zo snel mogelijk kaf van koren te scheiden. Net zoals jij niet iedereen een eerlijke kans geeft, zullen anderen dat andersom ook niet doen. Word jij vaak genegeerd? In plaats van alle vrouwen of mannen te vervloeken, moet je eerst onderzoeken of je de regels van de deze moderne paringsdans wel voldoende onder de knie hebt. Misschien heb je nog wat te leren.

Onderzoek laat zien dat mensen aanvankelijk vooral letten op grote afknappers: ze zoeken naar redenen om iemand weg te klikken. Pas daarna onderzoeken ze het poeltje met overblijvers om te beslissen met wie ze echt contact willen.

De twee hamvragen die je moet beantwoorden om meer succes te hebben:
- Hoe weet je nou of je niet ook geschikte kandidaten weg klikt (alleen vanwege een verkeerde leeftijd, vage foto of saaie profieltekst)?
- Hoe zorg je ervoor dat jijzelf niet weg wordt geklikt door geschikte kandidaten (vanwege dezelfde redenen)?

Khalid Khan en Sameer Chaudhry analyseerden de beschikbare wetenschappelijke literatuur en kwamen tot enkele conclusies die ik hieronder kort beschrijf en aanvul met eigen suggesties:

Hoofdfoto – Mensen zoeken uiteraard eerst naar visuele cues om potentiële partners van de rest te onderscheiden. Een goede foto maakt vaak het verschil tussen wegklikken of niet. Helaas kun je je uiterlijk maar tot op beperkte hoogte boosten, maar een goede foto kan je net die extra gunfactor geven. Het is wel belangrijk een waarheidsgetrouwe foto te plaatsen. Foto’s waarop je tien jaar jonger en twintig kilo lichter bent, zorgen voor een teleurstellende eerste ontmoeting. Al is het maar omdat het je onbetrouwbaar maakt. Dat is nogal een dealbreaker in relaties. Je hoeft je dus niet veel beter voordoen dan je bent: een toekomstige partner moet je sowieso nemen zoals je bent.

Een profiel moet een gezond evenwicht bevatten tussen eerlijkheid en positieve zelfpresentatie, want je wordt er tijdens de date op afgerekend als die twee te ver uit elkaar liggen.

Als jij het van je charme en humor moet hebben, moet je natuurlijk wel eerst een kans krijgen om die te laten zien. Kies daarom een representatieve foto waarop jij op je best bent. Mijn advies: laat vrienden (van de sekse waarin jij geïnteresseerd bent) een foto uitzoeken. Die hebben er meer kijk op. Mensen letten bij hun eigen foto’s vaak obsessief op details die alleen henzelf interesseren, en dat geeft soms rare fotokeuzes. Een vrouwelijke kennis van mij schaamde zich voor haar blooswangen, maar veel mannen vonden het juist aantrekkelijk. Zij liet echter vooral foto’s zien waarop ze er bleek, ziekelijk of koeltjes uitzag.

Wat concluderen wetenschappers verder? Een oprechte lach, herkenbaar aan rimpeltjes bij de ogen, doet het bijna altijd goed. Ook een zelfverzekerde, directe blik in de camera scoort punten. Het laat zien dat jij je blijkbaar niet schaamt voor jezelf en dat je oké bent.

De valkuilen? Ervan uitgaande dat je op zoek bent naar een vaste relatie, hoef ik je vast niet uit te leggen dat de nadruk op sixpacks, spierballen, decolletés en pruillippen niet in je voordeel werken. (Ook niet als je er nadrukkelijk bij zet dat je niet geïnteresseerd bent in one night stands. Sommigen zien dat juist als een uitdaging.) Subtiel is het sleutelwoord. Ook foto’s waarin je nogal opzichtig poseert met een Audi, fotomodel, grote vis of BN’er stralen uit dat je wanhopig iets probeert te compenseren. Nogmaals, bij twijfel: vraag een vriend of vriendin.

Datingsites bieden naast standaard profielfoto’s ook gelegenheid voor andere foto’s. Welke foto’s doen het (wetenschappelijk gezien) goed? Een groepsfoto waarin je te zien bent met anderen geeft de indruk dat je sociaal bent en zelfvertrouwen hebt. In een onderzoek vonden vrouwen een man aantrekkelijker wanneer ze op een foto zagen dat een andere vrouw naar hem lachte. Die andere vrouw functioneert onbewust als een soort keurmerk: ‘Een andere leuke vrouw vindt hem leuk, hij zal dus wel leuk zijn.’ Verder? Foto’s waarop jij in het centrum staat, laat anderen denken dat je belangrijk bent en foto’s waarop jij een ander (op de arm) aanraakt, maken je iets aantrekkelijker: als jij iemand aanraakt in plaats van andersom wordt jij onbewust gezien als degene met de meer dominante status. Video’s kunnen al deze effecten nog eens versterken.

Hier lees je meer wetenschappelijke tips over het kunstmatig boosten van je aantrekkelijkheid (al dan niet online).

Gebruikersnaam – Pas op met de naam die je kiest! Misschien vind je het van humor getuigen om jezelf ‘slappepietje’,’zombie123’ of ‘rattenvanger’ te noemen, maar je scoort daarmee direct minder punten. Profiel met namen die negatieve connotaties hebben worden als 'inferieur' ervaren. Je wil juist dat potentiele partners gevoelens van aantrekking, betrouwbaarheid, avontuur, speelsheid of humor met jouw profiel associëren.

Mannen worden blijkbaar eerder warm van profielnamen die fysieke aantrekkelijkheid en vrouwelijkheid laten doorschemeren (blondeshavemorefun, cutiepie) en vrouwen door woorden die op intelligentie, beschaafdheid of sociale dominantie duiden (chopinliefhebber, baasP).

Tip van de onderzoekers: mensen zijn eerder geneigd mensen te mailen die ‘toevallig’ matchende of overeenkomstige namen hebben. Bijvoorbeeld: ‘Surfboy33’ en ‘SurfingLisa’. Als je de gelegenheid hebt eerst in de database te kijken (of je profielnaam aan te passen) dan kun je daar dus je voordeel uit halen.

Profielboodschap –Ben je niet zo fotogeniek? Een goede tekst kan veel goedmaken. Welke berichten scoren het best? Korte, duidelijke berichten. Hou de eerste boodschap simpel, speels en overwegend positief. Je kunt later de diepte in. Een korte tekst nodigt meer uit dan een lange, ingewikkelde lap tekst met eisen en beschrijvingen die niets te wensen overlaten.

Op een datingsite gelden in zekere zin dezelfde sociale regels als in het echte leven. Daters gaan ervan uit dat je hier bent om een leuke dialoog wilt starten niet om alleen over jezelf te praten of te laten weten wat jij nodig hebt. Niemand is geïnteresseerd in een eenzijdige monoloog.

Als jij een potentiele date eventjes kan laten stilstaan bij jouw profieltekst, dan geeft dat jouw algehele profiel een meerwaarde. Als je er talent voor hebt kun je een grappige en raadselachtige profieltekst plaatsen die de lezer prikkelt. Dat geeft direct een voorzet om een origineel (en daarom memorabel) gesprek te beginnen. Een vraag of suggestie doet het ook goed omdat de profiellezer daardoor automatisch met jouw vraag (lees: jouw profiel) bezig is: 'Als jij raadt wat ik op de tweede foto aan het doen ben, mag je voor de tweede ronde!'

Let er ook op dat tekst prettig leest en geen rare taalfouten bevat. Onderzoek laat zien dat 'aantrekkelijke' teksten de bijhorende profielfoto's ook aantrekkelijker maken. Mensen proberen op basis van losse, gebrekkige flarden informatie intuïtief het hele plaatje van jou in hun hoofd te creëren. Als ze vermoeden dat jij een gaaf innerlijk hebt dan wordt ook jouw uiterlijk (in dit geval je profielfoto) er aantrekkelijker door. Andersom geldt dit ook: iemand die eruit als een reclamemodel zal potentieel geïnteresseerden laten afknappen met een domme of slechte tekst.

Tip: ben je dyslectisch of ben je geen geweldig schrijver? Laat iemand je tekst checken.

Zelfbeschrijving –Een kleine beschrijving van jezelf is nuttig, want daarmee laat je de ander zien wie (je denkt dat) je bent. Het lijkt erop dat er eerder afspraken uit voorkomen, naarmate een profiel meer waarheidsgetrouwe informatie bevat. Probeer daarom ook een aantal unieke details en typische trivia van jezelf of jouw leven te geven. Dan komt een profiel meer tot leven. ‘Op zondag kijk ik graag naar paardenraces’ zegt meer dan ‘paardenliefhebber’.

Laat de beschrijving echter niet alleen over jou gaan, maar ook over wat je in een ander zoekt. Daardoor voelt de profiellezer zich eerder geroepen om te reageren: ‘Ik ben dus zo iemand die jij zoekt!’ De 70/30-ratio lijkt prima te zijn. Beschrijvingen bestaande uit 70 % eigenschappen over jezelf en 30% over wat je graag in een ander ziet, sorteren gemiddeld het beste effect. In formulevorm: ‘Ik ben 1,2 3, hou van 4, 5, 6, 7 4 en zoek iemand die vooral 8,9 en 10 is.’ Zo’n tekst geeft indirect de suggestie: ‘Reageer als jij je in mijn zoekcriteria herkent en mij ook wil leren kennen.’ Iemand die het alleen over zichzelf heeft, lijkt meer bezig te zijn met een soloproject: ‘Vind mij leuk’. Andersom is het ook verdacht als iemand in een eisenlijstje aangeeft wat hij/zij van een ander verwacht, zonder iets over zichzelf bloot te geven.

Een waarschuwing: omdat datingsites gevuld zijn met vreemden en onbekenden (en ook een platform bieden voor foute types en zelfs oplichters) zijn online daters terecht een beetje achterdochtig. Ze letten daarom op cues die jouw beschrijving tegenspreken. Een ‘echte literatuurliefhebber’ die rare taalfouten maakt is ongeloofwaardig. Net als de ‘lolbroek’ die niet grappig schrijft of de 'piloot 'die het heerlijk vindt zijn Boeing te besturen'. Deze mensen krijgen aftrekpunten. Je krijgt daarentegen bonuspunten als je laat zíen dat je grappig of intelligent bent zonder het expliciet te benoemen.

Communicatie – Ook al ken je elkaar niet, mensen willen graag als een uniek individu behandeld worden. Een algemeen (copy-paste) mailtje zal weinig deuren openen. ‘Hoi, als mijn profiel jou ook leuk lijkt, zou ik graag kennismaken’. Zo’n openingsmail vraagt erom genegeerd te worden. Het is veel aantrekkelijker als je laat zien dat jou écht iets is opgevallen uit iemands profiel. Een korte, positieve opmerking over een foto werkt al. Vooral als je die aanvult met een originele waarneming of vraag. ‘Hee, dat is toch café de Haak? Daar kom ik ook wel eens, maar niet op het goede moment blijkbaar. Misschien kunnen we het lot een handje helpen?’ Of: 'Ik lees dat je werkt bij Terre des Hommes. Ik heb daar ooit gesolliciteerd. Lijkt me een drukke, heftige baan: heb je wel tijd de liefde?' Een oprechte vraag is een uitnodiging aan de ander om iets van zichzelf te laten zien. In het beste geval streelt zo’n vraag niet alleen iemands ego omdat je echt interesse toont, maar het lijdt ook eerder tot echt contact.

Waarschuwing: berichten die overdreven vleiend zijn, worden vaak niet geloofd en creëren juist wantrouwen over het motief van de zender. 'Wat ben jij een prachtige vrouw zeg: zowel innerlijk als uiterlijk.' Wantrouwen is hier terecht want de schrijver kent die vrouw helemaal niet.

Verder is het goed te letten op overeenkomsten. Het gevoel van samenzijn ontstaat wanneer je het gevoel hebt dat je iets deelt. Een visie, een interesse, een gevoel, een reis, een werkvloer, een geheimpje, dezelfde kledingsmaak, een button. Het gevoel van herkenning ontstaat soms al wanneer je iets heel lulligs met elkaar deelt.

Humor is lastig te bevatten, maar als je het hebt is dat een enorme pre. Niets helpt het ijs zo ontdooien als zelfrelativering en humor. Lachen kun je zien als een geestelijk orgasme: een ontlading van spanning. Vooral bij vrouwen staat humor heel hoog op het lijstje. Maar als humor wordt gebruikt om kwetsbaarheid te maskeren en oppervlakkig te blijven, dan is het een killer voor de intimiteit.

Je hebt er vast al veel over gehoord: spiegelen is belangrijk in communicatie. Mensen die een connectie met elkaar hebben zullen elkaar over het algemeen spiegelen in verbale en non-verbale aspecten als lichaamshouding, toon, mimiek en woordgebruik. In een café kun je al snel zien welke gesprekspartners een goede band hebben. Maar je kunt overdrijven. Mensen worden soms poeslief als ze iemand leuk vinden, en spiegelen alles wat hun date schrijft of zegt, maar of dát nou zo slim is. Als er genoeg connectie is, is het juist nuttig als jullie het er over eens zijn dat je het oneens mag zijn. Een beetje wrijving en discussie is voor de spanning helemaal niet verkeerd.

De eerste ontmoeting – Een grote valkuil is om lang door te mailen zonder af te spreken. Op die manier kun je verliefd worden op de fantasie die je op iemand hebt geprojecteerd. De meest efficiënte manier om te zien of er magie is, is iemand ontmoeten. Maak het niet te ingewikkeld, leg er niet teveel druk op en probeer er zeker geen grootste gebeurtenis van te maken. Want stel dat het niet klikt? Daar zitten jullie dan bij het voorgerecht van een vijfgangendiner gevolgd door een theaterstuk. Hadden jullie nu maar een koffieafspraak gemaakt. Als het na een korte ontmoeting klikt kunnen jullie alsnog een restaurant opzoeken.

Intimiteit ontstaat als twee mensen (om en om) persoonlijke en intieme informatie uitwisselen. Goede vragen stimuleren die intimiteit uiteraard. Dus: stel vragen in plaats van dat je opschept over hoe glad de velgen van je Opel Corsa zijn. Laat het wel gelijk opgaan. Jaag iemand niet op die wat terughoudender is, en andersom, ga niet op de rem staan uit angst het verkeerde te doen. Kwetsbaarheid en risico nemen horen bij het vinden van liefde. Hier kun je meer lezen over het voeren van fijne of inspirende gesprekken en smalltalk.

Het is goed je communicatie positief te eindigen. Het brein is geëvolueerd om laatste momenten extra goed te onthouden, zodat het later de draad weer kan oppakken. Een leuke woordenwisseling dat eindigt met een valse toon kan daardoor toch een zure nasmaak krijgen. 'Hé, wat is dat nou? Wil je niet mee naar binnen? Ik had niet gedacht dat jij zo moeilijk was.' Vooral pushen, claimen en drammen zijn grote afknappers.

Hard to get spelen? Hoeft niet: het wordt juist leuk gevonden als je laat doorschemeren iemand echt interessant te vinden. Maar overdrijf het niet, want mensen worden het meest geboeid als ze niet weten of de ander hen nu wel of niet echt leuk vindt. Laat dus in het midden hóe leuk je iemand vindt en doe niet alsof iemand de enige voor je is. Dat roept terecht reserves of zelfs wantrouwen op, want jullie kennen elkaar amper. Het kan behoeftig of egocentrisch overkomen.

En dat is de laatste wijze les die ik wil meegeven. Probeer plezier te beleven aan het datinggebeuren door het leuke ervan in te zien en niet teveel op resultaten gericht te zijn. Verwacht geen spectaculaire ontmoetingen, maar sta er wel voor open. Als je realistische verwachtingen koestert zal dit je helpen niet teleurgesteld te raken en online daten te zien voor wat het is: een extra mogelijkheid om, naast al je andere bezigheden, een speciaal iemand te ontmoeten.

Meer lezen?
Weet wie je date: hoe kun je die idioten en foute types herkennen?
Nadelen van online daten
Zo vind je liefde op internet
Goedbedoelde profielteksten met vrije vertaling
Welke ingrediënten geven een leuke klik?
Simpele manieren om meer aantrekkingskracht te creëren
Beter worden in smalltalk
De beste openingszin ooit?
Hoe wordt je date je geliefde?
Flirten en het effect van verwarring, ongemakkelijkheid en verrassingen

We leven in een rare tijd. Er zijn meer singles dan ooit, en die groep groeit. In onze hoofdstad is meer dan 40% van mensen tussen 25 en 40 vrijgezel. En dit betreft vaak lieve, leuke, aantrekkelijke, intelligente mensen die graag verkering zouden hebben en in een stad wonen met andere lieve, leuke, aantrekkelijke, intelligente mensen. Gaat er ergens iets mis?

Niet per se. We zijn het vooral slachtoffer van een luxeprobleem. De moderne maatschappij biedt oneindige vrijheden en keuzemogelijkheden. En ons brein weet zich daar niet goed raad mee. Gek genoeg, smoort precies die vrijheid liefde en levensgeluk in de kiem. Veel mensen blijven hangen in het datingproces zonder voor elkaar te kiezen.

Vroeger was de liefde vooral een noodzakelijke en praktische aangelegenheid. Het huwelijk was de manier om seks te hebben. Seks gaf vaak kinderen. En kinderen gaven commitment. Scheiden was geen optie, tenzij je partner hondsdolheid had of een seriemoordenaar bleek. Misschien was dit niet ideaal, maar mensen hadden niet de hele tijd het kriebelende gevoel dat ze een betere partner of spannendere relatie moesten hebben. De beperkingen hielden de liefde werkbaar. Mijn opa’s en oma’s waren niet voor niks bijna 80 jaar samen. Dat gaat mij niet meer lukken (tenzij misschien de levensverwachting met zo’n 50 jaar wordt opgekrikt).

Anticonceptie, emancipatie en veranderde normen en waarden hebben de paringsdans onherkenbaar veranderd. Een relatie is geen noodzaak meer, het is slechts een instrument om je liefde te delen. Daarom hopen zoveel mogelijk behoeften te bevredigen met een en dezelfde partner. We fantaseren er op los, terwijl de werkelijkheid wat weerbarstiger is. Vaak tegen beter in hopen we op die ene partner die het allemaal (voldoende) heeft, en dat ook nog eens van jou vindt.

De grootste uitdaging is tegenwoordig om je niet gek te laten maken. En te waken voor perfectionisme en al te hoge eisen in de liefde. Het is goed aan een realistisch verwachtingsmanagement te werken. Wat dat betreft kunnen we leren van conservatieve culturen waar gearrangeerde huwelijken nog bon ton zijn. Ik zou nooit voor uithuwelijken willen pleiten, maar de cijfers zijn interessant. Het lijkt erop dat partners in gearrangeerde huwelijken gelukkiger met elkaar worden. Van een mager vijfje in het begin geven ze hun relatie in een later stadium een zeven. Bij ons is het andersom: we beginnen blij, gemiddeld met een zeventje, en eindigen met een vijf.

Maar goed, we zullen gewoon moeten dealen met onze verworven vrijheden. Het is in ieder geval makkelijker dan ooit om met gelijkgestemde vrijgezellen in contact te komen. Zelfs als je met buikloop en een ontploft kapsel thuis ruftend op de bank zit kun je contact leggen via Facebook of een van de vele datingsites.

Online daten is geen tovermiddel, maar statistisch gezien vergroot je de kans aanzienlijk dat je iemand tegenkomt die bij je past. Als je wilt weten hoe je effectief kunt daten dan raad ik je dit artikel aan: do’s and dont’s van online daten volgens de wetenschap. En tot slot nog wat schaamteloze promotie voor als je daadwerkelijk het online dating-pad op gaat: neem bijvoorbeeld een kijkje op de gratis datingsite met relatietest die ik heb helpen opzetten.

De unheimische belofte van kunstmatige intelligentie

Bijna dagelijks lijd ik aan een extreme vorm van bewustzijnsvernauwing waar ik een paar jaar geleden geen last van had. Het gaat hier niet om een hersenziekte of drugsverslaving, maar om een relatief nieuw fenomeen: het zwarte gat dat internet heet.

Zonder het door te hebben, wordt mijn aandacht urenlang opgeslokt door irrelevante Twitter-discussies van mensen die ik nooit heb ontmoet of YouTube-getuigenissen van mensen die bekeerd zijn tot een bizarre sekte. Dat soort onzin. Geen idee hoe ik daar verzeild raak. Een betere vraag zou zijn ‘hoe kom ik weg?’ want hoe langer ik aan het digitale infuus vastzit, hoe minder daadkracht er over blijft om mezelf los te rukken. Die websites weten bovendien steeds beter wat ik interessant vindt.

Ik verbaas me steeds meer hoezeer mijn brein, en dus mijn hele identiteit, langzaam, maar onherkenbaar versmelt met die moderne technologie. We leven in een vreemde tijd en de technologische vooruitgang is duizelingwekkend. En nog vreemder is dat we er allemaal zo aan gewend lijken. In mijn eigen leven heb ik tenminste al een revolutie meegemaakt waar al onze voorouders uit de hele geschiedenis, inclusief de generatie net voor ons, ons niet op hebben kunnen voorbereiden: het internet dus. De voor-en-na-ontwikkeling daarvan is vergelijkbaar met de opkomst van – pak ‘m beet – Jezus Christus of de Industriële revolutie, maar dan dus duizelingwekkend sneller. Het world wide web heeft in één menselijke generatie tijd alles veranderd. Hoe we shoppen, werken, denken, communiceren, beslissingen maken, liefdesrelaties aangaan, vrije tijd doorbrengen, seks beleven, ruzie maken, onszelf presenteren. Zowel het leven van individuen, bedrijven, landen en continenten is er grondig door geraakt. Elk aspect van ons leven is er in meer of mindere mate door het beïnvloedt.

Door het internet zijn we dag en nacht verbonden met alles wat er in de biologische wereld gebeurt. We zijn behalve deel van de biologische werkelijkheid, nu ook deel geworden van een digitaal organisme dat steeds meer zijn eigen leven gaat leiden en tegelijkertijd onze biologische werkelijkheid beïnvloedt. Het is lastig deze versmelting te begrijpen. Doordat internet de uitwisseling van informatie drastisch heeft versneld, versnellen ook de ontwikkelingen in de echte wereld.

Een grappig feit is dat het internet een uitvinding is die alle bekende trendwatchers en futurologen uit de jaren vijftig en zestig gek níet zagen aankomen. Ze zagen vliegende auto’s, schoonmakende robots en bemande raketten, maar geen internet. Nu, een generatie later, kunnen we niet zonder. Zo kun je moederziel alleen in een hutje op de hei zitten, jezelf livestreamen op Facebook, twitteren met je favoriete tv-ster, facetimen met een oude vriend in Australië, een partner schaken via Tinder en meedoen aan een online pokerwedstrijd. Tegelijkertijd! En de grenzen van het mogelijke worden dagelijks opgerekt.

Maar de vooruitgang is ook op andere vlakken nauwelijks te bevatten. Sla het (wetenschappelijke) nieuws van de laatste tijd er maar eens op na. Dit zijn een aantal willekeurige kunstjes die mensen in de afgelopen paar jaar voor elkaar hebben gekregen:

Er bestaan inmiddels auto’s, vliegtuigen, robots en drones die zichzelf besturen. Er zijn algoritmes die muziek componeren, menselijke emoties lezen, ziektes diagnosticeren, artikelen schrijven en spelletjes spelen. Het is mogelijk levende organismen genetisch te veranderen en te klonen. Apen kunnen middels hun gedachten kunstmatige ledematen of elektronische apparaten besturen. Er zijn mensen die geïmplanteerde computerchips in hun vingers hebben waarmee ze de elektronica in huis bedienen. Het is mogelijk specifieke herinneringen in mensen aan- en uit te zetten. We kunnen via een scherm live meekijken naar de visuele ervaring van een kat. Artsen bereiden zich momenteel voor om de eerste hoofdtransplantatie uit te voeren.

Vanuit het perspectief van onze voorouders, die als duizenden jaren als jager-verzamelaar leefden, is dit pure tovenarij. Zij zouden denken dat de moderne mens goddelijke gaven heeft waarmee hij zowel de wereld als zichzelf onherkenbaar kan veranderen.

Geen mens heeft ooit succesvol de toekomst voorspeld (tenzij je dubbelzinnige vaagheden van glazenbol-lezers als Nostradamus serieus neemt), maar een ding is zeker: de Trein der Vooruitgang rijdt sneller rijdt dan ooit doordat een aantal revolutionaire technologieën - die elkaar versterken – langzamerhand tot bloei komen, zoals biotechnologie, nanotechnologie en kunstmatige intelligentie. Vooral kunstmatige intelligentie verandert in korte tijd hoe mensen doen, denken, voelen en beslissingen nemen. En dat zal vroeg en laat een revolutie ontketenen waarbij ons dagelijks er weer heel anders uit zal zien.

Ik voorspel dat de volgende stap wordt dat we binnenkort niet meer luisteren naar onze eigen innerlijke stem of mensen van vlees en bloed, maar naar een app. Een zelflerend algoritme, die vergeleken met de mens meer weg zal hebben van een orakel. Deze omschakeling waarin we meer en meer zullen vertrouwen op kunstmatige intelligentie is nu al gaande, maar staat slechts in de kinderschoenen. Het duurt nog even, maar zelflerende algoritmes (in de vorm van een app) zullen ons innerlijke zelf in de nabije toekomt namelijk veel beter begrijpen en en beïnvloeden dan wij onszelf. Dit klinkt misschien als een potje nonsens van een sciencefiction-freak, tenzij je de volgende twee inzichten bij elkaar neemt: mensen óverschatten zichzelf en ónderschatten de opmars en potentie van kunstmatige intelligentie.

Als psycholoog weet ik inmiddels dat mensen er extreem goed in zijn zichzelf voor de gek te houden. Zo worden we allemaal gekaapt door blinde vlekken, cognitieve dissonantie en tegenstrijdige verlangens. Hierom zeggen we vaak het één, voelen we iets heel anders, en doen we nog weer iets anders. ‘Volgend jaar stop ik met drinken.’ ‘Ik ga nooit meer met die zak naar bed.’ ‘Vanaf nu ga ik elke week sporten.’ Hoe graag we ook willen, helemaal rationeel zijn we niet. De meeste beslissingen verlopen onbewust en intuïtief, zonder dat wij weten waarom. We overschatten daarom de kennis over onszelf en de wereld continu en missen vaak essentiële informatie om goede beslissingen te maken.

Ons gedrag klopt vaak niet met wat wij denken, voelen of wensen, maar een ‘intelligente’ app met voldoende data zou daar razendsnel doorheen prikken. Die data bestaat nu vooral uit jouw zoekgedrag en like-gedrag op internet, maar het hoeft niet lang te duren voordat ook jouw huidige mentale en lichamelijke toestand op elk moment van de dag in kaart kunnen worden gebracht.

Ons gedrag wordt steeds beter meetbaar voor moderne apps en technisch is het nu al mogelijk gezichtsexpressies, bloedwaarden, hersenactiviteit, hartritme af te lezen. Door middel van moderne breinscanners bijvoorbeeld kunnen we tegenwoordig steeds duidelijker zien wat er in ons brein gebeurt als wij angstig zijn, aan Angelina Jolie denken, een ijsje eten of een krantenbericht analyseren. En hoe meer grip we krijgen over de link tussen wat er in brein, lichaam en buitenwereld gebeurt, hoe meer we het zullen kunnen beïnvloeden. Ook de hersenwetenschap komt pas sinds een paar jaar echt tot bloei.

En als al deze data op een gegeven moment samenkomt in een intelligente app, dan kan een zelflerend algoritme jouw gedrag beter leren voorspellen en sturen dan jijzelf. Hier wordt momenteel volop mee geëxperimenteerd. Reken maar dat mensen zo'n 'alwetend' algoritme willen gebruiken. Dat klinkt natuurlijk eng, maar het heeft zeker ook voordelen. En als jij bent zoals de meeste mensen zou je graag van die voordelen gebruik maken.

Zo’n algoritme koppelt al jouw data aan die van alle anderen in een reusachtige database, zodat je geïnformeerd wordt wanneer jij op het punt staat een onhandige beslissing te maken. Een prettige computerstem (eentje waar jij volgens de app het best op reageert) zegt dan iets als:

‘Je kunt dat feestje beter skippen, want alles duidt erop dat je op het punt staat bijna griep te krijgen en volgende week heb je belangrijke dingen te doen. Je bloedwaarden laten zien dat je vooral rustig aan moet doen. ’

‘Mmm, de film die je nu wilt zien is nu niet zo geschikt! Mensen in jouw huidige emotionele toestand konden raakte daar erg door van slag en konden er niet goed van slapen. Iets wat jij nu niet kunt gebruiken.’

'Ik zie dat je je extreem aangetrokken voelt tot Janet en het uit wilt maken met Lisa, maar de slagingskansen met Janet lijken nihil. En afgaande op jouw verleden, dooft jouw interesse na een paar keer seks al snel uit en mis je die diepere connectie die je wel met Lisa hebt. Jij en Lisa hebben veel meer gemeen, en ook in seksueel opzicht is het een prima match. Ik zou Lisa niet opgeven voor Janet: er is zo’n 87% kan dat je daar spijt van krijgt.'

Ik kan best een ‘stem’ gebruiken die mij waarschuwt wanneer ik weer in dat zwarte gat verdwijn. ‘Marcelino, alle data suggereert dat het efficiënter is om nu even offline te gaan. Je cortisolniveau is te hoog en je arme brein is overprikkeld. Doe anders een yogalesje bij Mia om vijf? Of ga wandelen: tot half zes blijft het droog.’

Jouw innerlijk stem zal in de toekomst mogelijk vervangen worden door een algoritme dat jou steeds beter leert ‘kennen’ en jou derhalve steeds beter (en overtuigender) leert adviseren op het gebied van geluk, liefde en gezondheid. En ondanks dat altijd mensen zijn die een groeiende weerstand zullen voelen tegen deze overname van kunstmatige intelligentie (net zoals mensen weerstand hadden tegen een smartphone) zullen er mensen langzaam toch mee versmelten er zich steeds afhankelijker voelen. Al is het maar omdat anderen die wél zo’n app gebruiken een grote voorsprong zullen hebben als het gaat om kennis, gezondheid en geluk.

Als je bent zoals de meeste mensen dan wil je het uiteraard direct weten als je een enge ziekte onder de leden ontwikkeld, op het punt staat voor een foute partner te kiezen of solliciteert op een baan die jou ongelukkig zal maken.

Of je het wilt of niet, er komt een moment dat de mensen ook bij het nemen van levensbeslissingen meer op een app meer zullen vertrouwen dan zichzelf. Want die kan behalve jouw gevoel, ook andere belangrijke factoren in de beslissing meenemen. Dit is vooralsnog sciencefiction, totdat het werkelijkheid wordt.

Een definitie van de moderne liefdesrelatie? Twee mensen met verschillende persoonlijkheden, achtergronden en verlangens die elkaar zo lang als mogelijk proberen te bevredigen op emotioneel, seksueel, intellectueel, vriendschappelijk en huishoudelijk niveau. Het liefst zonder pauzes en seksuele inmenging van derden, vaak in het hetzelfde huis.

Een hachelijk project als je het zo bekijkt. Eentje dat zelfs de meest stabiele, harmonieuze mensen regelmatig met elkaar in conflict zal brengen en tot momenten van waanzin zal drijven.

Eén ding is zeker: hoe specifieker, uitgebreider of tegenstrijdiger de verwachtingen over een relatie zijn, hoe groter de uitdaging een partner te vinden die daaraan kan (en wil) voldoen. Het is in ieder geval handig als partners een beetje op elkaar lijken, hetzelfde over dingen denken en elkaar daardoor beter begrijpen. Maar als je zo’n persoon hebt gevonden dan ben je er nóg niet. Het blijft werken om de liefde erin te houden.

De grote nachtmerrie van romantische zielen is in een relatie belanden die je kunt reduceren tot samen koken, tv kijken, voorspelbare gesprekjes, af en toe seks op zondag. Het is oké, meer niet. Niemand wil zo worden, en toch – voeg spookgeluid toe – het is overal om ons heen. Onvermijdelijk? Een beetje misschien, maar het gaat snel bergafwaarts als je elkaar echt als vanzelfsprekend ziet en stopt moeite voor elkaar te doen.

Om dat te voorkomen, hieronder alvast vijftien belangrijke do’s en don'ts op relatiegebied afkomstig uit de praktijk en de wetenschappelijke literatuur:

1. Blijf je voor elkaar interesseren
Uit Zwitsers onderzoek blijkt: hoe langer partners bij elkaar zijn, hoe minder goed ze elkaar kennen. Oude stelletjes dachten hun partners door en door te kennen, maar maakten meer fouten dan jonge stelletjes toen zij moesten raden wat hun partner ergens van vond. Rara, hoe kan dat? Elkaar kennen is géén kwestie van tijd, maar van aandacht. Een belangrijke reden waarom veel stellen uit elkaar groeien is vooral omdat ze zich minder verdiepen in de belevingswereld van hun partner. Ze verwarren het gevoel van vanzelfsprekendheid met ‘elkaar goed kennen’.

2. Ga samen uit de comfortzone
Een potlood tussen je tanden doen maakt je blijer dan slechts nadenken over geluk. Waarom? Het potlood activeert direct je lachspieren. Dit verraadt een belangrijk psychologisch principe: gedrag beïnvloedt je gevoel meer dan erover nadenken. Naar de liefde vertaald: partners die samen iets enerverends doormaken – zoals omwille van de wetenschap aan elkaar vastgetapet door een grote betonnen buis kruipen of meedoen aan een danscompetitie – blijken achteraf meer verliefd dan stelletjes die relaxt uit eten gaan. Alles wat het lichaam opwindt, helpt blijkbaar ook passie stromen. Samen uit de comfortzone gaan is goed voor de relatie. De roes van het avontuur versmelt zich met de band die je voor elkaar voelt.

3. Ga conflicten en ruzies niet uit de weg
Conflicten zijn nodig om uit te praten wat je stoort aan elkaar. Ga je die uit de weg, dan ondermijn je het vertrouwen en de intimiteit. Ook ruzies zijn af en toe nodig, als jullie het maar goen . Hoe? Vraag je eerst af wat de achterliggende boodschap is, zowel die van jezelf als die van je partner. Breng kritiek als een vraag of wens in plaats van een verwijt. Voel je niet te trots om ‘sorry’ te zeggen voor jouw eigen aandeel. Als ruzies vaak vernederend aflopen (schelden of zelfs slaan), is het nuttig om van tevoren al af te spreken dat een van jullie van zich fysiek terugtrekt als de emoties weer eens hoog oplopen. Hervat het gesprek pas als de emoties bekoeld zijn. Zelfs verbaal ‘geweld’ kan het vertrouwen in een relatie voorgoed schaden.

4. Hou communicatie overwegend positief
Niet verbazingwekkend: relaties blijven gezond door liefdevolle communicatie en positieve aandacht. Uit onderzoek blijkt dat stellen een veel grotere kans hebben bij elkaar te blijven wanneer elke negatieve uitwisseling (kritiek, schelden, kwetsen, negeren) in verhouding staat tot vijf positieve interacties (complimentje, aandacht, interesse, attent zijn). Eén op vijf dus. Negativiteit heeft een grotere destructieve kracht dan veel partners zich realiseren. Ga je over de schreef? Doe daarna extra je best.

5. Accepteer elkaars persoonlijkheid
Het is leuk als je elkaars interesses deelt, maar niet per se noodzakelijk. Verwacht niet van je partner dat deze een fanatiek zeiler, extraverte feestganger of swinger wordt als dat niet bij diens persoonlijkheid past. Volgens psycholoog Dan Wile valt bijna zeventig procent van de conflicten in de categorie ‘permanent’. Na vier jaar ruziën echtparen nog steeds over precies dezelfde dingen als in hun begintijd. Het heeft geen zin om te wachten tot je partner verandert, want dat zal nooit gebeuren. In goede relaties worden die permanente problemen dan ook niet opgelost, maar beide partners zoeken en vinden samen een manier om ermee om te gaan. Mensen die hun partners proberen te veranderen maken zichzelf en de ander daarmee gek.

6. Je mag best egoïstisch zijn
Een relatie is geven én nemen. En door af en toe zonder schroom te nemen, wordt het makkelijker om zonder voorbehoud te geven. Op die manier blijft de relatie dynamisch en bevredigend. In prettige, gelijkwaardige relaties blijken beide partners vaak een beetje egoïstisch te zijn. Vooral op seksueel gebied is het duidelijk waarom dat nuttig is: zonder het vermogen om je op jezelf te concentreren en de ander te vergeten is het lastig klaarkomen. Relaties waarin beide partners gewoon hun eigen dingen (mogen) blijven doen, houden langer stand. Zo’n relatie vraagt minder offers.

7. Maak tijd voor (en zin in) seks
Hoe je het ook wendt of keert, seks is (meestal) datgene wat een liefdesrelatie van een vriendschap onderscheidt. Hoewel veel partners prima ‘seksloos’ door het leven gaan, geeft regelmatige seks en lichamelijke intimiteit de relatie glans. De hormonen en hersenstoffen die vrijkomen voeden zowel lichaam als relatie. Daarnaast: mannen zijn ná de seks beter in staat om conflicten en geschillen uit de praten. Dus, doen jullie het niet meer, want: stress, druk, kinderen, voorspelbaarheid, enzovoorts? Bouw rustmomenten in je relatie (zonder er onnodige druk op te leggen) waarin intimiteit kan ontstaan.

8. Blijf eerlijk communiceren over wat jullie bezighoudt
Hoe meer jullie persoonlijk van elkaar verschillen, hoe belangrijker transparante communicatie wordt. Kleine misverstanden en wederzijdse onwetendheid zorgen makkelijk voor scheefgroei in de relatie. Vaak ontstaat er emotionele afstand wanneer partners hun dagelijkse doen en laten niet meer delen. Uit luiheid of angst de ander te kwetsen of te confronteren. Ga je te laat komen? Kon je de afwas niet doen? Ben je chagrijnig door een geschil op het werk? Laat het weten: het kan een berg strijd en irritatie voorkomen. Ga er niet van uit dat de ander zou moeten weten of begrijpen waarom jij dingen wel of niet doet. Dat is relatievalkuil nummer één. Door regelmatig te checken wat er in je partner omgaat (dat doe je overigens door vragen te stellen, niet door te raden!) blijven jullie in tune.

9. Hou relatierituelen levend
Mensen houden van rituelen en symbolen. Die geven ons het gevoel dat we deel zijn van een groter geheel (zoals een liefdesrelatie). Alles wat jullie in het heden aan een gezamenlijk verleden bindt, versterkt het wij-gevoel. De liefde mag af en toe extra gevierd worden. Hou de voor jullie belangrijke dagen en tradities daarom levend. Ook kleinere, dagelijkse ritueeltjes zijn belangrijk: het gesprekje aan de keukentafel bij het ontbijt, koosnaampjes, seks in de duinen, krimi kijken op zondag. Dit soort rituelen scheppen vaak ook een mooie gelegenheid om elkaar opnieuw even het hof te maken.

10. Probeer leuk en aantrekkelijk te blijven voor elkaar
Sommige partners lijken te denken dat officiële verkering ook harde rechten met zich meebrengt. Zoals het recht om jezelf fysiek te verwaarlozen en toch seks te krijgen. Iemand moet je toch helemaal nemen zoals je bent? Echt? Ook als je jezelf een week niet gewassen hebt? Advies uit de huis-, tuin- en keukenpsychologie: mensen die altijd maar zichzelf willen kunnen zijn, zijn vaak nare mensen met wie je maar beter niet in een relatie kunt zitten. Probeer elkaar bij tijd en wijle opnieuw te veroveren. Jullie weten vast wel wat daarvoor nodig is.

11. Niet verwijten en klagen, gewoon vragen
Mensen die lang samen zijn, zien vaak vooral wat er niet goed gaat. Het goede is vanzelfsprekend en wordt niet gezien, het ‘slechte’ springt steeds meer in het oog en geeft elke keer meer jeuk. Hoe logisch het ook voelt om bij elke ‘misstap’ van je partner een kritische of zeurende noot te zingen, probeer de communicatie constructief te houden. Klaagzangen en verwijten zijn besmettelijk. Ze zorgen er namelijk voor dat je partner precies hetzelfde doet, terwijl het uiten van een vraag of wens het de ander makkelijker maakt positief te reageren. ‘Ik hoop dat je me deze keer wel helpt als ik dat feest moet organiseren: lukt het nu wel’ in plaats van: ‘Ik word er schijtziek van dat jij altijd wegvlucht als ik je nodig heb.’

12. Neem je eigen jaloezie niet te serieus
Enige jaloezie is goed: het is een magnetische kracht die je alert houdt en maakt dat jullie bij elkaar willen blijven. Het zorgt voor een exclusieve band. Jaloezie is ook vervelend. Het kan de relatie verzuren als je constant bevestiging nodig hebt of probeert je partner hardnekkig te controleren. Van jaloezie kom je bovendien niet zo gemakkelijk af. Toch, als er objectief gezien geen redenen zijn om jouw partner níet te vertrouwen, dan kun je je afvragen hoe serieus je je eigen jaloezie moet nemen. Het is goed voor de intimiteit om het er af en toe eerlijk met je partner over te hebben, maar zie het niet als je partners taak om jou keer op keer gerust te stellen als jij weer eens onzeker bent. Dat werkt averechts. Dat is zowel voor je partner als jezelf uitputtend. Bovendien: je kunt pas van een ander houden als je daar allebei voldoende ruimte en vrijheid voor hebt .

13. Leer elkaars gebruiksaanwijzing kennen
Partners hebben verschillende behoeften, temperamenten en communicatiestijlen. De een heeft tijd voor zichzelf nodig, de ander doet liefst alles samen. De een is opgeruimd, de ander houdt van een functioneel rommeltje. De een communiceert direct en standvastig, de ander is flexibel en meegaand. De een weet precies en meteen wat-ie wil, de ander moet er eerst een dag over nadenken. Dit zijn persoonlijkheidskenmerken die niet snel veranderen. Hoe beter jullie die van elkaar kennen (en accepteren), hoe makkelijker het communiceert. Hierom is het nuttig om wederzijdse verwachtingen en behoeften expliciet te maken. Dan weten jullie wanneer je over elkaars grenzen gaat en wat je kunt doen om aan elkaar tegemoet te komen. Bevredigende compromissen maken, hoort bij een prettig samenzijn.

14. Creëer gemeenschappelijke herinneringen
Niets is zó bandversterkend als het samen doormaken van lief en leed. Van autopech tot begrafenis, van samen klussen tot kinderen maken. Jullie levensverhalen versmelten op die manier met elkaar. Druk werkende stelletjes kunnen soms zo opgaan in hun eigen ding dat ze vergeten tijd aan elkaar te besteden. En hoewel een lange vakantie samen goed doet, hebben jullie meer aan regelmatige tussendoortjes en gezamenlijke oplaadmomenten. Maar laat het verplichting zijn: het moet voor jullie allebei leuk en enerverend zijn.

15. Accepteer elkaar (voorlopig) in voor- en tegenspoed
De mindere momenten horen bij het leven en maken de mooie momenten bijzonder. Elke partner kan op een bepaald moment ziek, misselijk, onaantrekkelijk en vervelend zijn. As je voor elkaar gekozen hebt dan heb je, tot op zekere hoogte, de plicht om er iets van te blijven maken. Een volgende partner komt ook met schaduwkanten. Je hoeft geen masochist te zijn, maar het is het proberen waard. Elke crisis is ook een gelegenheid om elkaar beter te leren kennen en er samen sterker uit te komen. Probeer tenminste een bepaalde tijd alles te doen om de relatie te laten slagen. Dat voorkomt ook spijt achteraf als jullie het daarna toch uitmaken.

Beter alleen dan vastroesten in een slechte relatie?
Blijft de relatie – ondanks het uitvoeren van bovenstaande geboden – een dagelijkse strijd? Misschien moet je je afvragen waarom bij elkaar blijven. Bang alleen te blijven? Overtuigd dat je nooit meer zo’n knap of bijzonder exemplaar tegenkomt? Bang dat je nooit meer zoveel passie zult voelen? Slechte reden. Lastige relaties zijn vaak extra verslavend omdat ze intense gevoelens oproepen. De ellende wordt afgewisseld met zeldzame momenten van euforie, goede seks en passie. Je hebt bovendien al zoveel bloed, zweet en tranen aan elkaar verspild, dat het extra lastig wordt jullie verlies te nemen. Toch is zo’n relatie uiteindelijk uitputtend voor geest en lichaam. Onderzoek laat zien dat mensen achteraf bijna altijd opgelucht zijn als de stap hebben genomen om een slechte relatie achter zich te laten én dat ze er sneller bovenop zijn dan ze van tevoren vermoeden.

Waar twee mensen zijn, zijn verschillende karakters, relatiewensen en communicatiestijlen. De één gedijt bij orde en regelmaat, de ander reageert graag impulsief en spontaan op het leven. De één is opgeruimd, de ander houdt van een functioneel rommeltje. De één communiceert direct en standvastig, de ander creatief en flexibel. De één weet meteen wat er moet gebeuren, de ander moet er een nachtje over denken.

Het nogal ontnuchterende recept van een fijne, duurzame relatie is een partner vinden die voldoende op je lijkt: dat vergemakkelijk namelijk wederzijds begrip, en de communicatie. Verschillen tussen partners kunnen razend interessant en leerzaam zijn, maar wil je het leuk houden dan moet je de verschillen overbruggen met goede communicatie. We kunnen hier best een kleine formule op loslaten: hoe groter de verschillen tussen twee partners, hoe belangrijker het wordt om goed te leren communiceren. Goede communicatie is de smeerolie van elke relatie, maar helaas heeft bijna niemand deze gave van huis of school uit meegekregen.

Verschillende karaktereigenschappen en relatiebehoeften leiden door stroeve communicatie al snel tot serieuze conflicten, twijfels of ruzies waar partners samen niet uitkomen. En als de conflicten lang aanhouden, kunnen ze serieuze relatieschade geven. Terugkerende ruzies, eindeloze discussies zonder bevredigend einde, koude oorlog of de ‘muur’ van onverschilligheid kunnen tekenen dat jullie de liefde aan het uitputten zijn.

Ook externe uitdagingen (zoals een financiële schuld, problemen met een kind, een ziekte) of individuele psychische klachten (zoals verslaving, depressie) onbedoeld relatieproblemen vergroten. Net zoals wanneer een van beide partners is vreemdgegaan, heeft gelogen over belangrijke zaken of geweld heeft gebruikt. Een relatie die is vergiftigd met wantrouwen en wrok kan (zonder de juiste herstelstappen) al snel nog schever groeien. Het is moeilijk om de relatie een eerlijke nieuwe start te geven.

Hoe het ook zij; wanneer het partners langere tijd niet lukt om samen tot bevredigende oplossingen te komen en zij telkens in dezelfde uitputtende emotionele kringetjes blijven ronddraaien, wordt het tijd voor het laatste redmiddel: relatietherapie. Met een relatietherapeut kunnen partners – mits er nog voldoende liefde en wederzijdse bereidheid is – vaak nog wel tot elkaar komen.

Een onafhankelijke en onpartijdige bemiddelaar, in de vorm van een ervaren relatietherapeut, kan in bijna alle gevallen tot een betere verstandhouding leiden, zelfs als het uiteindelijke resultaat een scheiding blijkt.

Wat doet een relatietherapeut precies?

De therapeut biedt allereerst een veilig en onpartijdig kader waarin beide partners gehoord worden en hun kant van het verhaal kunnen doen. In tegenstelling tot wat partners nog weleens denken zijn relatieproblemen zelden een kwestie van ‘de schuldige’ aanwijzen en tot een strafkamp veroordelen. Relatieproblemen worden bijna zonder uitzondering door twee partners in stand gehouden. Het is alleen soms lastig het eigen aandeel te herkennen. Vaak wijzen partners bos of teleurgesteld naar elkaar, en precies dat houdt de ellende soms in stand. Zoals een bekend gezegde gaat: waar in een relatie één gelijk krijgt, verliezen er twee.

Omdat elke partner én elke relatie uniek zijn, zullen hun problemen dat tot op zekere hoogte dat ook zijn. In relatietherapie proberen we eerst – voordat we nadenken over oplossingen – inzicht te krijgen in wat de huidige problemen in stand houdt. Behalve een uitgebreide intake kan er een korte periode van bewustwording nodig zijn (bijvoorbeeld door het systematisch bijhouden van bepaalde klachten) voordat het zinnig is te werken aan een structurele oplossing.

Vragen die in het begin van elke relatietherapie aan bod komen:
– Hoe worden de relatieproblemen in stand gehouden? En wanneer zijn ze begonnen?
– Zijn er situationele factoren en/of individuele klachten die de problemen versterken?
– Hoe communiceren de partners hierover met elkaar en hoe trachten zij samen hun problemen op te lossen?
– Welke negatieve interactieve vicieuze cirkels spelen er tussen partners, en in hoeverre hebben partners inzicht in hun eigen aandeel?
– Wat zijn de sterke punten van de relatie? Wat houdt de partners bij elkaar?
– In hoeverre zijn beide partners bereid aan de issues te werken en aan elkaars wensen tegemoet te komen?

Er zijn zelden kant en klare oplossingen, maar een therapeut zal samen met de partners proberen verschillende scenario’s te schetsen en mogelijkheden verkennen om hun specifieke situatie te verbeteren. Omdat praten alleen zelden tot succesvolle gedragsverandering leidt, kun je verwachten dat partners bepaalde opdrachten en gedragsexperimenten zullen doen. Soms gaat het om simpele interventies, zoals een nieuwe manier van communiceren aanleren, soms zijn er meer rigoureuze interventies nodig, zoals een tijdelijk ruzie- en verwijtenverbod of een time-out van de relatie.

Een relatietherapeut maakt, al naar gelang het nodig is, gebruik van een uitgebreid repertoire aan individuele therapietechnieken en relatie-interventies. Als er individuele klachten zijn die de relatieproblemen verergeren dan worden die ook meengenomen. Zo kan er gewerkt aan assertiviteit, grenzen stellen of het aanpakken van een depressie. Soms worden dit soort individuele klachten van de een onbewust in stand gehouden door de ander. Dat kan op een directe manier, bijvoorbeeld doordat een partner het zelfvertrouwen van de ander ondermijnt met (bedoeld of onbedoeld) kleinerende opmerkingen en gedragingen. Maar ook indirect, zoals wanneer een partner met de beste bedoelingen van de wereld de ander pampert en steunt waardoor deze zijn/haar klachten niet hoeft aan te pakken (‘Ach, je voelt je weer niet goed? Dan regel ik het wel voor je.). In al deze gevallen wordt een individuele aanpak gecombineerd met een relatie-interventie om die vicieuze cirkel te doorbreken.

Het doorbreken van vicieuze cirkels is bijna altijd een thema bij relatieproblemen. Een goed voorbeeld van zo’n cirkel zie je bij seks. Bijvoorbeeld: op het moment dat een partner vaker seks wil dan de ander, kan er scheefgroei ontstaan. De partner die meer wil zal onbedoeld de andere partner misschien onder druk zetten, maar wordt daardoor alleen maar minder aantrekkelijk. Hierdoor voelt de partner zich alleen verder tekortgedaan en zal nog meer zijn best doen om seks te krijgen, enzovoorts. Kortom: een vicieuze cirkel. Hetzelfde geldt voor partners die hun geliefde (bewust of onbewust) onder druk zetten om spontaner, liever, geïnteresseerder of avontuurlijker te doen. Als het gaat om gevoelens die zich niet laten dwingen (zoals lust of vrolijkheid) dan heeft zoals bijna altijd precies het tegenovergestelde effect.

Bij elk stel zal een iets andere aanpak werken, maar over het algemeen leren alle partners na een relatietherapie om:
– duidelijker, directer en eerlijker met elkaar te communiceren en op een meer constructieve manier aan te geven wat ze van elkaar willen of nodig hebben.
– signalen te herkennen om minder snel in een destructieve ruziespiraal of koude oorlog gezogen te worden en om op een efficiëntere manier steun en emotionele bevestiging aan elkaar vragen.
In het beste geval leren partners elkaar en hun relatie herwaarderen en lukt het ze om een frisse start te maken.

Wil jij weten of jij en je partner baat kunnen hebben relatietherapie, < ahref="https://www.depsycholoog.nl/relatietherapie-amsterdam/">klik hier voor relatietherapie in amsterdam.

Het is winter, de feestdagen naderen, de mensen zoeken een partner en willen met kerst onder de pannen zijn. Of toch niet? Renzo Verwer, auteur van het zojuist verschenen boek Liefde voor beginners, pleit voor een erkenning van eenzaamheid en voor het zoeken naar een partner.

Gastbijdrage door Renzo Verwer

Bijna een kwart van de relaties in Nederland start inmiddels via internet. Een derde van de 2,7 miljoen alleenstaanden zit op een datingsite of –app. Tinder heeft computerdating zelfs hip gemaakt, zo luidt het verhaal. Aan de ene kant horen we dan vaak dat 'het taboe op internetdaten verdwenen is'. 'Iedereen zit toch op Tinder en je kunt makkelijk een partner of eenmalige seks scoren?'. Nee dus. Ook Tinder en Relatieplanet zijn liefdesmarkten en daar houden vrouwen hun seksualiteit schaars, en heersen onhandigheid en radeloosheid over de eigen waarde.

Aan de andere kant is er een groot taboe op internetdating – en dat lijkt sterker dan het hippe imago. Zo is er vaak in profielen te lezen: 'Eigenlijk vind ik dit niets', 'ik wil niet zoeken, maar gevonden worden', 'ik ben hier om rond te kijken'. Ook in verdere contacten hoor je vaak: 'Ik doe dit voor de grap, ben niet op zoek.' Zo schreef journaliste/romanticus Suzanne Rethans onlangs in LINDA over een Tinderdate: 'Ik vond het vreselijk ongemakkelijk, alsof je op sollicitatiegesprek gaat met als inzet je waardigheid die er niet is, want anders zat je hier niet.'

Online daten wordt in sommige kringen nogal eens geassocieerd met mislukking. Als een laatste strohalm voor mensen die het face-to-face niet redden of als makkelijk middel voor mensen die onzuivere bedoelingen hebben. Onzin, weten onderzoekers. Internetdaters hebben gek genoeg juist meer zelfvertrouwen, weinig datingangst en zijn iets socialer', zo beweert psycholoog Marcelino Lopez ergens op dit blog.

Liefdesverhalen
Ondanks dat deze samenleving bol staat van de liefdesverhalen heerst er kennelijk een groot taboe om te erkennen dat je een relatie wilt. Die wens strookt namelijk niet met het beeld van een onafhankelijk en zelfredzaam individu. Dat is vreemd, want op vrijwel elk gebied wordt zoeken aangemoedigd. Stel dat je een DVD-speler wilt kopen en afwacht tot iemand op straat er één aan je geeft – dat geldt als dom. Stel je dat je werk wilt en slechts kijkt naar wie je toevallig tegenkomt, dan word je als een uitvreter gezien. Verwacht wordt dat je je uiterste best doet! Bij veel zaken is dus de norm dat je niet moet wachten. Het leven is maakbaar, je moet er wat voor doen, je laten opleiden, iets ondernemen. Maar een relatie verkrijgen, dat zou dan vanzelf moeten gaan?

Waarom toch dit idee? De Nederlandse filosoof/natuurkundige C.W. Rietdijk voorspelde in 1959 dating via computers en pleitte toen voor een rationele partnermarkt. Rietdijk, anno 2017: 'Het is gebruikelijk dat deelnemers aan dating-services zich indekken tegen de mogelijkheid van slechte resultaten door de hele onderneming als een spel voor te stellen. Weinigen geven toe expliciet op zoek te zijn. Men draagt verantwoordelijkheid en risico zo over aan de voorzienigheid of het lot, door 'de toevallige ontmoeting' en onopzettelijkheid voorop te stellen. Zó kan men keuzen, verantwoordelijkheden en risico's delegeren naar iets groters.'

Waar! In deze samenleving die weinig grenservaringen meer kent, die weinigen echt uitdaagt …die goddeloos zijn, willen mensen toch iets goddelijks ervaren. Ze zoeken dat hogere in de liefde en hangen daarbij het sprookjesidee van liefde aan. De romantische comedy's en fantasieën zijn niet voor niets populair.Maar mensen ontzeggen zichzelf veel door niet actief te zoeken. Zet dus de sprookjes opzij, en hou de zaken in eigen hand. Als we eerlijk zijn: alleen de heel rijken (mannen) en heel aantrekkelijken (vrouwen) onder ons kunnen afwachten. Dus: zoek!

Liefde voor beginners verscheen bij uitgeverij De Blauwe Tijger en is verkrijgbaar bij de bekende verkooppunten: uw boekhandel en de uitgever.

Renzo Verwer heeft een blog waarop hij regelmatig schrijft.

Wil je op zoek? Klik hier om verschillende datingsites met elkaar te vergelijken of kijk eens op onze gratis datingsite Relatieklik.

Onze opa's en oma's twijfelden lang niet zoveel over de gemaakte partnerkeuze als wij. Scheiden was zelden een optie en het aanbod van potentiële partners hield ook niet over, maar vandaag zit dat allemaal anders. Tegenwoordig zijn we veel vrijer en streven we onophoudelijk naar ultiem geluk op elk vlak in het leven: of dat nu gaat om het bereiken van een glansrijke carrière of dat mooie appartement in de stad. Geen wonder dat we in de war zijn als het aankomt op de liefde. Hoe weet je of je de juiste keuze gemaakt hebt? Is het voor altijd? En is het echt het beste van het beste? Marcelino Lopez is psycholoog en zit met regelmaat front row bij liefdesproblemen. Zowel in zijn praktijk als op de bank bij zijn vrienden en vriendinnen. In Liefdesgedoe combineert Marcelino Lopez wetenschap, geschiedenis en moderne realiteit zodat we niet alleen om onszelf kunnen lachen maar, eenmaal ontnuchterd, onszelf vol overgave in de (nieuwe) liefde kunnen storten, zónder gedoe.

Liefdesgedoe verschijnt 23 april 2018 bij Unieboek Spectrum. Klik hier om hem te bestellen.

Opa en oma waren meer dan 75 jaar samen. Ondanks kleine irritaties hebben ze nooit aan elkaar getwijfeld of onder elkaars aanwezigheid geleden. Over het geheim van hun liefde hoefde opa niet lang na te denken: ‘Nooit met een kwaaie kop naar bed gaan, da’s voor die ander niet leuk.’ Opa en ik scheelden zestig jaar. In evolutionaire termen gezien verwaarloosbaar, maar qua beleving van de liefde kwamen we uit parallelle universums. Geen idee wat hem echt dreef.

Je hoeft geen relatietherapeut te zijn om te zien dat er flink wordt geworsteld in de moderne paringsdans. Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat ongeveer de helft van alle volwassenen het lastig vindt een relatie te krijgen of te houden. Het is in Nederland en België niet veel anders. Er zijn in Nederland alvast meer singles (zo’n 3 miljoen) en relatiebreuken dan ooit. In Amsterdam is zo’n 40 procent van de volwassenen tussen de 25 en 40 alleenstaand. Leuke, aantrekkelijke singles waarvan het merendeel zegt een fijne relatie te willen. Wat klopt hier niet?

Een paar generaties geleden was een relatie niet de bezegeling van geestelijke verwantschap of stomende passie, maar een praktische afspraak. Ook familieleden hadden er iets over te zeggen. Je moet er niet aan denken? Ik ook niet, toch pakte zo’n instrumentele relatie vaak liefdevol uit. Enige sociale bemoeienis en Moeder Natuur haar gang laten gaan is voor een relatie helemaal niet zo slecht. Als je verlegen of sociaal onhandig was zorgden je ouders dat er iemand in je leven verscheen en een paar keer seks gaf meestal kinderen (en dus een drukke dagbesteding). Daarna maakte je er maar het beste van zonder je constant af te vragen of de liefde niet spannender of grootser kon.

De pil, emancipatie en individualisering hebben mannen en vrouwen in snel tempo onafhankelijk van elkaar gemaakt en ons beeld van liefde drastisch veranderd. Relaties zijn geen noodzaak of sociale verplichting meer, daarom laten we ons nu leiden door de hoeveelheid vlinders in de buik. Wederzijdse verliefdheid is een van de mooiste ervaringen van een mensenleven, maar de missie die moderne geliefden hebben is niet eenvoudig: twee mensen met verschillende persoonlijkheden, achtergronden en verlangens, proberen elkaar vrijwillig zo lang als mogelijk te bevredigen op emotioneel, seksueel, geestelijk, vriendschappelijk en huishoudelijk niveau. Het liefst onder één dak, zonder pauzes en zonder seksuele inmenging van derden.

Een hachelijk project dat zelfs de meest stabiele, harmonieuze geliefden tot momenten van waanzin zal drijven. Hoe uitgebreider de verwachtingen over de liefde, hoe lastiger het is een partner te vinden en te behouden die daaraan kan voldoen. Dat is waarom daten zo’n tijdrovend proces is en waarom er meer singles en scheidingen zijn dan ooit. Mensen blijven tegenwoordig bij elkaar zolang ze nog genoeg voor elkaar voelen. Helaas is weinig zo vluchtig als ons gevoelsleven.

Keuzestress
Waar twee generaties geleden liefde nog in een vissenkom ontstond, hengelen we tegenwoordig in de oceaan van het internet. Zelfs wanneer je ziek thuiszit met diepdonkere wallen en een druipneus kun je aandacht voor jezelf opeisen met een knap profielfotootje en pakkend tekstje. Op elk tijdstip van de dag. Je kunt scrollen en swipen totdat je vingers eraf vallen, in de hoop de ideale match tegen het gepixelde lijf te lopen. Helaas leidt deze gokkersmentaliteit niet sneller tot liefde.
Onderzoek bevestigt het. Hoe meer online daters te kiezen hebben, hoe oppervlakkiger hun selectiecriteria worden. Criteria als uiterlijk, lengte, opleiding of BMI worden op een datingsite belangrijker dan normaal. Logisch, want meer informatie heb je niet. Een man kleiner dan 1.80 meter, met mbo-opleiding en wegtrekkende haargrens krijgt van mijn datende kennis Mira geen enkele kans. Op een datingsite althans. Haar ex-vriendje – ‘mijn grootste liefde tot nu toe’ – zou ze nooit hebben ontmoet als ze op zijn huidige Tinder-profieltje moest afgaan. Een mensenbrein raakt overstuur als je het veel keuze geeft. Bij meer dan zeven, acht opties kan het de gevolgen van elke keuze niet goed overzien en dat leidt tot spijt, onvrede, keuzeverlamming of perfectionisme. Daters hebben keuzestress, maar liefde ontstaat juist door te durven kiezen, niet door lijntjes open te houden.

Botsende verlangens
En dan nog, zelfs als je je droompartner hebt geschaakt, ben je er niet. Het recept voor een fantastisch (liefdes)leven is in theorie net zo simpel als het in de praktijk onmogelijk is: steeds opnieuw verlangen naar wat je al hebt. Onmogelijk, omdat mensen door de evolutie ‘geprogrammeerd’ met tegenstrijdige levensbehoeften: we verlangen enerzijds naar stabiliteit en veiligheid, anderzijds naar groei, vooruitgang en avontuur. Beide neigingen zijn nuttig voor het Doel der Doelen: overleven en onszelf tussendoor voortplanten. Ook ons liefdesleven lijdt daaronder. We zijn van nature ondankbaar en fantaseren vaak over wat we nu niet hebben. We willen de vanzelfsprekende veiligheid van een relatie, maar ook de spanning en seks van een prille affaire. We willen dat een partner transparant, afhankelijk en voorspelbaar is, maar ook autonoom, mysterieus en spannend. We verlangen naar een maatje bij wie we ons thuis voelen, maar ook naar een minnaar (m/v) die ons frustreert en daarna tot ontlading brengt. We willen iemand bezitten, maar we willen ook veroveren en veroverd worden.
Waar onhandige verlangens vroeger nog werden getemperd, worden ze nu door media, commercie en zelfhulpcoaches juist aangejaagd. ‘Volg je hart’ ‘Just do it.’ Moderne mantra’s houden menig mens in een staat van onrust en onvrede, op zoek naar meer, beter en grootser.

Het omarmen van imperfectie
Het streven naar perfectie is de achilleshiel van de liefde. Wie alleen een Doutzen Kroes wil, staat alvast niet open voor Klazien van personeelszaken die ook best leuk en aantrekkelijk is. Het onophoudelijk sleutelen naar een aantrekkelijkere versie van jezelf of een partner: het is hét recept voor een ongelukkig (liefdes)leven. Zelfs de overwinningsroes van een meesterverleider leidt tot weinig meer dan een goedkope verslaving aan bevestiging of seks. Liefde ontstaat namelijk nooit door het versterken van je ego. Juist kwetsbaarheid en ongemakkelijkheid zijn de voorportalen van intimiteit. Of, zoals zingende dichter Leonard Cohen ooit zong: ‘There is crack in everything, that’s where the light comes in.’
Geen van mijn relaties begon met een boeketromannetjesmoment waarop ik meteen een diepe zielsverwantschap voelde. Aan elke memorabele liefde ging juist een gênante of tenenkrommende gebeurtenis vooraf, soms een hele reeks. Zo brokkelden de maskers af en groeide de band.
Geen enkele partner kwam ooit met garantiebewijs en ik kreeg altijd iets anders dan waarvoor ik dacht te hebben getekend. Andersom ook. Je kunt best afkicken van je verslaving aan foute mannen of vrouwen, maar misschien is je volgende partner een saaie huismus of perfectionistische workaholic. We zijn allemaal – op onze eigen manier – imperfect en gewond en alleen echte liefde lijkt die pijn wat te kunnen verzachten.

Pas als je elkaars lelijke kanten hebt gezien en bereid bent die te omarmen, pas dan kan er intimiteit en vertrouwen ontstaan. Pas als je elkaar hebt zien bibberen van onzekerheid, verdriet of koorts, pas dan weet je wat je aan elkaar hebt. Ook in de moderne paringsdans geldt: voor romantische aandacht zijn schone schijn en mooie Tinder-foto’s pluspunten, maar voor échte liefde moet je alsnog met de billen bloot.

Liefdesgedoe verscheen 23 april 2018 bij Unieboek Spectrum. Klik hier om te bestellen.

Afgelopen april kwam mijn tweede boek Liefdesgedoe uit. Tijd voor wat onbescheiden PR dus. (Ik moet ook eten!) Hieronder lees je een (bijna letterlijk) transcript van het interview dat ik gisteren gaf. Het geeft goed weer waar het boek in grote lijnen over gaat.

Waar gaat je boek over?
‘Het gaat grotendeels over de valkuilen van moderne romantiek en verklaart waarom de vrijheid en mogelijkheden van nu niet per se meer liefde en commitment opleveren, maar wel meer verwarring, spijt, twijfel en frustratie. Het boek geeft vervolgens handvaten om in de moderne liefdesjungle een relatie te vinden die bij je past en die te behouden. Het boek geeft meer zelfkennis en inzicht in de liefde, en laat zien hoe romantische sprookjes de liefde juist saboteren.’

Wat is bijvoorbeeld zo'n sprookje?
'Dat je alle moeilijkheden en uitdagingen aan kunt mits er genoeg liefde of verliefdheid is. Soms passen mensen gewoon niet bij elkaar, hoeveel ze ook van elkaar houden. Dat is een les die ik door schade en schande heb moeten leren. Liefhebben gaat soms direct samen met elkaar loslaten.'

Was liefde vroeger dan makkelijker?
‘Ja en nee. Een paar generaties geleden, als je de zogeheten huwbare leeftijd bereikte, waren er vaak maar een paar geschikte potentiele partners in het dorp. Samen met de familie besloot je wie de uitverkorene werd. Ook als je verlegen, sociaal onhandig of niet zo aantrekkelijk was, kwam je aan de bak. Nadat je als kersvers stelletje een paar keer seks had, kwamen er vaak al snel kinderen in het spel. En daarmee ook de bijbehorende verantwoordelijkheid om echt iets van jullie samenzijn te moeten maken. Scheiden deed je niet tenzij je partner een seriemoordenaar of volkomen idioot bleek. Daar zouden wij tegenwoordig niet meer voor tekenen. Terecht ook. Waarom zouden we? Tegenwoordig kun je op mobieltje een oneindig reservoir van potentiele liefdespartners vinden dat dagelijks wordt aangevuld. Elke dag krijg je weer een kersverse lading singles aangeboden waarmee je contact kunt maken. Dat stimuleert geen liefde, maar een neurotische zoektocht naar de perfecte partner. Die bestaat helaas niet, dus je kunt eeuwig blijven zoeken. En dat is echt wat sommige romantici lijken te doen.’

Keuzestress?
‘Ja. Als mensen te veel keuze hebben raken ze gestrest. Ons brein kan de gevolgen van al die keuzen niet overzien en dat leidt angst om de verkeerde keus te maken. In de liefde gebeurt dat uiteraard ook. Omdat we zeker willen zijn dat iemand de beste match is, kiezen we niet, of half. Of we krijgen spijt. En als jij het wel zeker weet, dan weet die ander het misschien niet. Die heeft misschien nog een ex, drie scharrels en acht Tinder-matches in de wacht. Dit verklaart deels waarom in een stad als Amsterdam bijna de helft van alle dertigers single is.’

Hebben we te hoge verwachtingen van de liefde?
‘Ik denk het wel. Onze opa’s en oma’s werden minder geteisterd door het idee dat hun leven spannender, grootser en meeslepender moest zijn dan dat het was. Wij hebben tegenwoordig veel hogere verwachtingen van ons leven. Elke dag zien we op Facebook, Instagram en andere media hoe andere mensen succesvoller zijn dan jij en ik, en dat willen we vervolgens ook. Het is voor je levensgeluk gezond en nodig je te realiseren dat die torenhoge verwachtingen níet leiden tot meer levensgeluk of liefde. We hebben meer vrijheid en mogelijkheden dan ooit om een droomleven na te jagen – inclusief spetterende carrière en prachtpartner – maar juist daardoor voelen veel mensen zich juist onrustiger en ongelukkiger dan ooit. Wij zijn neurotische zoekers geworden en voelen ons constant tekort schieten. Dat is de paradox. Als je denkt dat de perfecte partner of het ideale leven bestaat, dan wordt het lastiger om met tegenslag om te gaan. En die tegenslag komt heus.’

Onze grootouders hielden het inderdaad langer met elkaar uit.
‘Liefde gedijt best goed bij enige beperkingen. Meer sociale controle, het gebrek aan geboortebeperking, economische onzekerheid en een duidelijke rolverdeling tussen mannen en vrouwen zorgden voorheen voor vrij stabiele liefdesrelaties. Mensen hadden elkaar meer nodig dan nu. Dat klinkt voor de moderne mens als armoede, maar als je elkaar nodig hebt, doe je meer moeite voor elkaar en zul je ook in moeilijke tijden gewoon zorgen dat de relatie werkt. Dat geeft voldoening. Aan de andere kant is het natuurlijk ook een zegen dat je niet gedwongen wordt om in een saaie of slechte relatie hoeft te hangen. Ik denk wij moeten leren omgaan met al die vrijheid.'

Hoe dan?
'Als het gaat om liefde is het in ieder geval nuttig om niet naar een ideale partner te zoeken, maar naar een relatie die bij je past.’

Ja, maar hoe vind je een relatie die bij je past?
‘In het kort gaat het om twee dingen: zelfkennis en eerlijkheid. Zelfkennis is weten wie je zelf bent en wat je nodig hebt in de liefde? Dat klinkt makkelijk: maar veel mensen worden gehinderd worden door romantische sprookjes en blinde vlekken. Het boek spoort die blinde vlekken op en laat je eerlijker kijken naar jezelf en anderen. Behalve eerlijk naar jezelf kijken, moet je ook eerlijk durven zijn naar de ander toe. De snelste manier om erachter te komen of je in de juiste relatie zit is eerlijk en transparant zijn, zodat zowel jij als de ander weten dan waar jullie aan toe zijn.'

Heb je een voorbeeld?
'Ik kwam er laatst achter dat een datende vriendin van achter in de dertig standaard verzwijgt dat ze een kinderwens heeft. Ze beseft dat de tijd dringt, maar om haar dates niet te laten schrikken, zegt ze daar niets meer over tenzij het toevallig ter sprake komt. Ik begrijp haar strategie maar wat heeft zij überhaupt te zoeken met mannen die geen kinderwens hebben of in een heel andere levensfase zitten. Het is juist goed dat ze die afschrikt. Veel mensen proberen uit angst voor afwijzing de ander te behagen. Ze verstoppen zichzelf dan om de ander niet af te schrikken. Dat is prima voor de eerste paar dates, maar daarna saboteer je de kans op een echte connectie. Alleen kwetsbaarheid en eerlijkheid kunnen leiden tot een echte connectie.’

Hoezo?
‘Pas als iemand jou op je kwetsbaarst ziet, en niet wegrent, pas dan weet je wat je aan die ander hebt. Pas als je ook elkaars mindere en lastige kanten hebt gezien, en die omarmt, pas dan kan er vertrouwen en intimiteit ontstaan. Anders blijft een een spelletje. Dat kan best leuk en spannend zijn, maar dat heeft niets te maken met een diepere verbintenis.’

Heb je nog een voorbeeld?
‘Ik ken een aantrekkelijke vrouw die ontzettend grappig en charmant is. Ze windt iedereen daarmee om haar vinger, toch klaagde ze altijd over haar liefdesleven. Of eigenlijk: het gebrek eraan. Ze weet wat ze moet om mannen te interesseren, maar wordt zelden geraakt door haar dates. Toen ze in tranen uitbarstte bij een collega omdat ze toevallig moesten samenwerken merkte ze dat ze ook verliefd op hem werd. Dat is een collega met een vriendin die ze verder nooit op die manier had gezien.’

Dus, wat zegt dit precies?
‘Ik ken die collega. Die man is niet per se veel specialer of aantrekkelijker dan de mannen met wie ze heeft gedate. Het was de setting, en het feit dat haar sociale masker afgleed, die haar ontvankelijk maakten voor hem. Ook ongemakkelijke en gênante situaties kunnen mensen ontvankelijk voor elkaar maken. Ongemak is het voorportaal van intimiteit.’

Maar mensen vallen juist op stoere, onafhankelijke en onbereikbare types. Hoe zit dat dan?
‘Ja, natuurlijk. Voor aandacht en seks zijn een mooi uiterlijk, charme en status allemaal pluspunten, maar voor échte liefde moet je alsnog met de billen bloot. Het is hartstikke prima om een goede indruk te wekken en jezelf van je beste kant te laten zien, want anders geeft iemand je ook geen kans, maar het is uiteindelijk niet genoeg voor een echte klik. Je hoeft niet op een eerste date meteen te laten zien dat je eigenlijk een neurotische workaholic met allerlei irreële angsten bent, maar als jij jezelf blijft verstoppen, saboteer je de kans op iets moois. Je saboteert de kans dat je iemand vindt die écht bij jou past.’

Wat is geheim van een goede relatie?
‘Dat ligt er beetje aan aan hoe je ‘goed’ definieert. Iedereen zoekt iets anders in een relatie, maar als je goed definieert als een relatie waarin twee partners het lang en gelukkig met elkaar uithouden dan is het geheim niet zo mysterieus. Gelukkige partners hebben meestal gewoon veel met elkaar gemeen. Natuurlijk kan het nuttig zijn als je elkaar op sommige punten aanvult en corrigeert, maar over het algemeen geldt: hoe meer je op elkaar lijkt, hoe meer je elkaar begrijpt, hoe makkelijker je met elkaar communiceert, hoe meer je je bij elkaar thuis voelt, hoe meer je voor elkaar over hebt.’

Gaat dat op elkaar lijken niet ten koste van erotische spanning?
‘Ja, vaak wel. Het gaat om een gezond evenwicht tussen het maatjesgevoel en voldoende lust. Hoe je ook wendt of keert: seks is wat een liefdesrelatie van een vriendschap onderscheidt. Voor de meeste mensen is aantrekkingskracht en goede seks een belangrijk element in de relatie. Mensen die dat ontberen, gaan vaker vreemd.'

Heb je tips om de vlam er in te houden?
'Mijn boek staat vol concrete tips en inzichten. Ik ga nu niet te veel verklappen, maar In het kort komt het er op neer dat je regelmatig samen dingen moet doen die de sleur doorbreken en een element van verrassing aan de relatie toevoegen. Dat kan een rock&roll-cursus zijn of een avontuurlijke vakantie. Samen uit de comfortzone gaan, intensifieert de band. Door samen nieuwe situaties op te zoeken en te blijven delen wat er in jullie omgaat, worden jullie gedwongen om nieuwe kanten van elkaar te ontdekken en moeite voor elkaar te blijven doen.’

Meer lezen en horen?
Radiointerview Lunchroom: 'Hoe zorg je dat liefde geen gedoe wordt?' (NH Radio, mei, 2018)
Artikel: hoe het zoeken naar de ideale relatie de liefde saboteert.
Klik hier om mijn boek te bestellen.

Jij verkiest liefde op het eerste gezicht boven het staren naar profielfoto’s? Liever een magische ontmoeting op je wandelvakantie dan afspreken met een van die honderden ‘profieltjes’ die je met bloeddoorlopen ogen hebt bestudeerd. Wie niet? Toch kan onlinedaten voordelen hebben. Vooral als je in je dagelijks leven weinig potentieeltjes tegenkomt vergroot je met onlinedaten de kans dat je een geschikte partner vindt. Zelfs brak op de bank met een ontploft kapsel kun je het voorwerk doen om je toekomstige partner binnen te hengelen.

Onlinedaten is niet meer weg te denken uit de paringsdans van de moderne mens. Het nadeel is dat je op basis van weinig en grotendeels gemanipuleerde informatie moet beslissen met wie je een date wilt. Dat geeft keuzeverlamming. Hoe meer profielen, hoe oppervlakkiger daters blijken te selecteren, en niet iedereen is er goed in zichzelf interessant te maken of tussen de regels door te lezen wie er geschikt is. Het eerste stadium van de datefase is om zo snel mogelijk kaf van koren te scheiden. Onderzoek laat zien dat mensen aanvankelijk redenen zoeken om iemand weg te klikken. Pas daarna onderzoeken ze het poeltje met overblijvers om te beslissen met wie ze echt contact willen. Helaas kun je je uiterlijk maar tot op beperkte hoogte boosten, maar een goede foto kan jou die extra gunfactor geven. Ook als jij het van je charme en humor moet hebben, moet je eerst een kans krijgen om die te laten zien.
Mijn advies: laat vrienden – van de sekse waarin jij geïnteresseerd bent – een foto uitzoeken. Die hebben er meer kijk op. Mensen letten bij hun eigen foto’s vaak obsessief op details die alleen henzelf interesseren. Een vrouwelijke kennis schaamde zich voor haar blooswangen, maar veel mannen vonden die juist aantrekkelijk. Zij koos echter foto’s waarop ze er bleek, ziekelijk of koeltjes uitzag. Het is sowieso beter een waarheidsgetrouwe foto te plaatsen. Foto’s waarop je tien jaar jonger en twintig kilo lichter bent, zorgen voor teleurstellende eerste dates. En het maakt jou direct onbetrouwbaar. Dat is nogal een dealbreaker in relaties. Je hoeft je dus niet veel beter voor te doen dan je bent, slechts een beetje. Een toekomstige partner moet jou nemen zoals je bent.

Wat concluderen wetenschappers verder? Een oprechte lach, herkenbaar aan rimpeltjes bij de ogen, doet het goed. Ook een zelfverzekerde, directe blik in de camera scoort punten. Groepsfoto’s waarin je te zien bent met anderen geven de indruk dat je sociaal bent en zelfvertrouwen hebt. In een onderzoek vonden vrouwen een man aantrekkelijker wanneer ze op een foto zagen dat een andere vrouw naar hem lachte. Die vrouw functioneert onbewust als een soort keurmerk. Verder? Foto’s waarop jij in het centrum staat, laat anderen denken dat je belangrijk bent en foto’s waarop jij een ander (op de arm) aanraakt, maken je iets aantrekkelijker: als jij iemand aanraakt in plaats van andersom word jij onbewust gezien als degene met de meer dominante status. Ervan uitgaande dat je op zoek bent naar een vaste relatie, hoef ik je vast niet uit te leggen dat de nadruk op sixpacks, spierballen, decolletés en pruillippen niet in je voordeel werken. Subtiel is het sleutelwoord. Ook foto’s waarin je nogal opzichtig poseert met een Audi, fotomodel, grote vis of bn’er stralen uit dat je wanhopig iets probeert te compenseren.

Niet fotogeniek? Een goede tekst kan heus veel goedmaken. Korte, duidelijke berichten scoren beter dan lange. Hou de eerste boodschap simpel, speels en overwegend positief. Je kunt later de diepte in. Een leuke vraag of opmerking is een aanleiding om een gesprek te beginnen. Als jij een potentiele date eventjes kunt laten stilstaan bij jouw profieltekst, investeert die aandacht in jou, en zal die jou eerder een kans geven. Let erop dat tekst pret- tig leest en geen rare taalfouten bevat. Onderzoek laat zien dat ‘aantrekkelijke’ teksten de bijhorende profielfoto’s ook aantrekkelijker maken. Mensen proberen op basis van losse, gebrekkige stukjes informatie intuïtief een plaatje van jou te creëren. Als ze vermoeden dat jij een leuk innerlijk hebt dan wordt ook jouw uiterlijk (in dit geval je profielfoto) er aantrekkelijker door. Andersom geldt dit ook: iemand met prachtige looks zal geïnteresseerden direct laten afknappen met een domme of slechte tekst. (Tip: ben je dyslectisch of ben je geen geweldig schrijver? Laat je tekst checken.)

Voor het eerste mail- of chatcontact gelden dezelfde sociale regels als in het echte leven. Daters gaan ervan uit dat je in het eerste gesprek niet alleen over jezelf praat. Niemand is geïnteresseerd in een monoloog. Ook algemene (copy-paste) mailtjes openen weinig deuren. ‘Hoi, als mijn profiel jou ook leuk lijkt, zou ik graag kennismaken.’ Het is aantrekkelijker als je laat zien dat jou écht iets is opgevallen uit iemands profiel. Een oprechte vraag is een uitnodiging aan de ander om iets van zichzelf te laten zien. Zo’n vraag streelt iemands ego en leidt eerder tot echt contact. Berichten die overdreven vleiend zijn, worden niet snel ge- loofd en creëren juist wantrouwen over het motief van de zender. ‘Wat ben jij een prachtige vrouw, zeg: zowel innerlijk als uiterlijk.’ Wantrouwen bij zulke mails is terecht, want de schrijver kent die vrouw helemaal niet. Geloofwaardigheid is belangrijk.

Lang doormailen zonder af te spreken is een valkuil. Op die manier kun je verliefd worden op een fantasie. De meest efficiënte manier om te zien of de magie er is, is iemand ontmoeten. Maak het niet te ingewikkeld, leg er niet te veel druk op en probeer er zeker geen grootse gebeurtenis van te maken. Want stel dat het niet klikt? Daar zitten jullie dan bij het voorgerecht van een vijfgangendiner gevolgd door een theaterstuk. Als het na een korte ontmoeting klikt, kunnen jullie alsnog een spannende locatie opzoeken.

Geef je onlinedaten een kans? Probeer plezier te beleven aan het datinggebeuren. Verwacht geen spectaculaire ontmoetingen, maar sta er wel voor open. Als je realistische verwachtingen koestert zal dit je helpen niet teleurgesteld te raken. Dan wordt onlinedaten wat het is: een extra mogelijkheid om, naast al je andere bezigheden, een speciaal iemand te ontmoeten.

Op welke manier verandert technologie ons liefdesleven en de relaties die we aangaan? Wat doet online daten met de liefde? Kan een algoritme de perfecte match voor je vinden? Deze en andere vragen komen in mijn interviews (zoals deze) vaak terug.Hieronder de meest voorkomende vragen en antwoorden over de toekomst van de liefde.

Online daten bestaat al een tijdje, zou je kunnen zeggen dat apps als Tinder en Happn het date-landschap voorgoed hebben veranderd?
‘Ja. Liefde is nu zowel makkelijker als moeilijker. Vergelijk het met vroeger. Een paar generaties geleden – als je de zogeheten huwbare leeftijd bereikte – waren er meestal maar een paar potentiele partners in het dorp. Samen met de familie werd besloten wie van de drie jou uitverkorene werd. Best handig als je verlegen, sociaal onhandig of niet zo populair was. Want ook dan kwam je aan de bak. Het huwelijk dat daarop volgde opende ook de deur naar seks. En na een paar keer seks kwamen er meestal kinderen in het spel, want er was geen anticonceptie. En daarmee kreeg je als stelletje meteen een grote verantwoordelijkheid in de schoenen geschoven om echt iets van jullie samenzijn te maken. Scheiden deed je niet tenzij je partner een sadistische psychopaat of volkomen idioot bleek.'

Dat klinkt niet per se leuk.
'Nee. Voor deze vorm van uithuwelijken zouden wij tegenwoordig niet meer tekenen. Terecht ook. Maar toch zijn er ook voordelen. Onze opa’s en oma’s werden minder geteisterd door het idee dat hun leven spannender, grootser en meeslepender moest zijn dan dat het was. Wij hebben tegenwoordig veel hogere verwachtingen van ons leven en dat maakt niet per se gelukkig.’

Leg eens uit.
‘Tegenwoordig vind je op je mobieltje een oneindig reservoir van potentiele liefdespartners. Elke dag krijg je weer een kersverse lading singles aangeboden. Dat stimuleert geen liefde, maar een neurotische zoektocht naar de perfecte partner. Die bestaat helaas niet, dus je kunt eeuwig blijven zoeken. En dat is echt wat sommige echt lijken te doen.’

Te veel keuze?
‘Ja. Onderzoek laat duidelijk zien: als je mensen te veel keuze geeft raken ze gestrest. Na meer dan tien opties kan ons brein de gevolgen van al die keuzen niet goed overzien en dat leidt angst om de verkeerde keus te maken. In de liefde gebeurt dat ook. Omdat we zeker willen zijn dat iemand de beste match is, kiezen we niet, of half. Of we krijgen spijt. En als jij het wel zeker weet, dan weet die ander het misschien niet. Die heeft misschien nog een ex, drie scharrels en acht Tinder-matches in de wacht. Dit verklaart deels waarom in een stad als Amsterdam bijna de helft van alle dertigers single is.

Datingapp Happn heeft aangekondigd kunstmatige intelligentie in te zetten bij het vinden van een match, hoe werkt dat?
‘Wat ik van hun promovideo begrijp, kijkt een algoritme naar welke mensen je doorgaans liket, wat voor taalgebruik je in je berichten hanteert, welke plaatsen je bezoekt en nog een paar van die dingen. De groeiende data wordt ingezet om een steeds betere match voor je te vinden. Klinkt leuk natuurlijk, maar of het echt werkt?'

Jij denkt van niet?
‘Onderzoek is er vooralsnog duidelijk over: 'wetenschappelijk' matchen kan vooralsnog niet. We kunnen best voorspellen of Pietje populair zal zijn en een lieve of lastige partner zal zijn, maar niet of hij specifiek met Marietje of Lisa een romantische klik zal hebben. Liefde en romantiek komen tot stand door chaotische, ongrijpbare processen. Je kunt best voorkeuren en aantrekkelijkheid van mensen in kaart brengen, maar je kunt niet voorspellen hoe twee unieke individuen op elkaar zullen reageren als ze elkaar in het echt ontmoeten. De timing van de ontmoeting alleen al. De stemming waarin ze verkeren, het weer, de flirtende serveerster, een sollicitatie-afwijzing die nog niet verwerkt… alles heeft invloed. Er zitten teveel variabelen in de mix om te kunnen voorpellen of de date romantisch zal worden.’

Dat is wel een domper.
‘Gelukkig heb je zo’n algoritme ook niet nodig. Jouw lichaam is een levend algoritme, in miljoenen jaren geëvolueerd om jou te vertellen welke partners een goede genetische match en geschikte partner zouden kunnen zijn. Onze intuïtie werkt over het algemeen best goed. In werkelijkheid kom je op een drukke markt of in een winkelstraat tientallen mensen tegen met wie jij in een bepaalde setting een romantische klik of fijne relatie kunt hebben. De timing van een ontmoeting tussen potentiële geliefden is essentieel. Het zijn de kleine dingen die het verschil kunnen maken: een vertraagde trein, een bepaalde blik van herkenning, een goede vraag, behoefte aan koffie, een toevallige aanraking, enzovoorts. Wanneer er genoeg van die details samenkomen kan er magie ontstaan. Het mooie van die onvoorspelbaarheid is dat het de liefde bijzonder maakt, juist omdat het zo weinig gebeurt.’

Dus jij gelooft niet dat een app ons in de toekomst succesvol gaat koppelen?
‘Ik geloof wel in de kracht van kunstmatige intelligentie. Ik weet niet of het lukt om van tevoren een match te garanderen, maar ik geloof wel dat een app ons zou kunnen adviseren in de liefde om zo een meer geschikte partner te vinden. Mensen weten wie ze aantrekkelijk vinden, maar ze hebben ook de neiging zichzelf voor de gek te houden in de liefde. Ik ken mensen die keer op keer op dezelfde hopeloze partners vallen: op foute mannen of vrouwen die wel charmant of knap zijn, maar zich niet binden of vreemdgaan. Als je telkens op een 'verkeerd' type valt dan kan het nuttig zijn als een app jou waarschuwt.'

Hoe zou dat dan werken?
‘Zo’n algoritme koppelt vervolgens jouw persoonlijke data – niet alleen persoonlijke voorkeuren, maar ook stressniveau, hartslag enzovoorts – aan een reusachtige database van iedereen over de hele wereld, en houdt bij wanneer jij op het punt staat een beslissing te nemen die hoogstwaarschijnlijk ongunstig uitvalt. De app meldt jou dan iets als: ‘Je bent extreem aangetrokken tot Kees en wilt het contact verbreken met Martijn, maar pas op. Volgens mijn berekening is de slagingskans met Kees nihil, namelijk 7%. Afgaande op jouw liefdesverleden, dooft jouw interesse na drie keer seks uit en mis je die diepere connectie die je met Martijn hebt. Ik zou Kees niet opgeven: 94% kans dat je daar spijt van krijgt. Zie hier het hele rapport.’

Komen we door zo’n ontwikkeling niet steeds meer in een bubbel terecht?
‘Dat ligt eraan hoe je zo’n algoritme programmeert, maar dat is inderdaad het gevaar. Kunstmatige intelligentie wordt vooral ingezet om ons leven gemakkelijker en luier te maken. Wij laten onze beslissingen steeds meer door kunstmatige intelligentie leiden. En die wordt daar steeds beter in.’

Blijft liefde, ondanks al die algoritmes en datingapps die zo hun best doen, toch iets ongrijpbaars?
‘Dat zou goed kunnen. Er is recent een interessant speed dating-onderzoek gedaan aan de Universiteit van Utah. Op basis van meer dan honderd partnervoorkeuren en persoonlijke kenmerken werd geprobeerd van tevoren te voorspellen of twee mensen een romantische klik zouden kunnen hebben. Je zou verwachten dat dit mogelijk is. Als jij graag een relaxte muzikant met een voorliefde voor honden en surfen wilt, dan kun je beter aan zo iemand gematcht worden dan aan een voetballende zakenman die van katten houdt.'

Dat zou je wel zeggen ja.
‘Ja, maar het resultaat wat nogal ontnuchterend. De onderzoekers konden enigszins voorspellen welke mensen over het algemeen aantrekkelijker werden gevonden dan anderen, maar…. ze konden op geen enkele manier van tevoren voorspellen of twee mensen een klik zouden hebben. Het is een beetje zoals met een aardbeving. We weten op welke plekken die het meest plaatsvinden, maar we kunnen niet met zekerheid voorspellen wanneer en waar de volgende aardbeving zal plaatsvinden. Vooralsnog is de liefde te ongrijpbaar om door een algoritme te laten vatten.’

Beluister hier ook het korte radiointerview met EenVandaag.